Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Психодиагностика
- бу психологик хусусиятлар тўғрисида маълумот олиш, уларнинг 
асосида профилактика ва тузатиш чоралари режалаштирилган.
Психопрофилактика
- бу стрессли ҳолатларнинг пайдо бўлишига тўсқинлик қиладиган 
шароитларни яратиш ва бошқалар.
Психорегуляция
- бу руҳий хусусиятлар, жараёнлар ва шароитларнинг намоён 
бўлишини оптималлаштириш мақсадида психологик таъсир. Психорегуляция усуллари 
(таклифлар, эътиқодлар, психотерапевтик суҳбатлар, психо-регулятив тренинглар, бўшашиш 
машғулотлари ва бошқалар) ёрдамида сиз мотивацияни ўзгартиришингиз, стрессга 
чидамлилигини оширишингиз, жасорат, қатъият намоён бўлишини рағбатлантиришингиз, 
«жанговар ҳолат» га киришингизга ёрдам беришингиз мумкин. тайёрлик «, реакция 
кўрсаткичларини яхшилаш ва идрок тезлиги ва бошқалар. [15].
Психопрофилактика ва психологик муносабатларни амалга оширишда қуйидагиларни 
эътиборга олиш зарур:
- спортчиларнинг индивидуал хусусиятлари (характер хусусиятлари, кўникмалар, 
қобилиятлар);
- муаммоли жойлар (стрессга чидамлиликнинг асосий фазилатлари, салбий 
муносабатларнинг этарли даражада ривожланмаганлиги);
- олдинги мусобақаларда стрессни енгиш тажрибаси;
- аниқ мусобақаларда ҳал қилинадиган мақсад ва вазифалар;
- мотив кучининг дозаси (мотивларнинг тартибга солувчи кучи уларнинг фаоллаштирувчи 
таъсирида намоён бўлади, бу мақсадга эришиш билан боғлиқ бўлган одамнинг интеллектуал, 
ахлоқий, иродавий ва жисмоний ҳаракатларини қўллаб-қувватлайди ва рағбатлантиради 
[11]).
А.Т. Пуни
ҳар бир спорт ихтисослиги ўзига хослиги ва рақобатбардош кураш олиб 
бориладиган шароитлардан келиб чиқиб, спортчининг руҳиятига ҳар хил талаблар қўядиган 
хусусиятларга эга эканлигини айтди. Шуни ҳисобга олган ҳолда барча спорт турлари шартли 
равишда бир неча гуруҳларга бирлаштирилиши мумкин.
Биринчи гуруҳга рақиблар ўртасида тўғридан-тўғри алоқа йўқлиги билан ажралиб 
турадиган спорт турлари киради (гимнастиканинг барча турлари, шўнғин, оғир атлетика, 
сакраш ва улоқтириш атлетикада ва бошқалар). Бундай ҳолда, жамоат ёлғизлик ҳолати ва 
онгнинг муайян мотор ҳаракатларини бажаришга тўлиқ эътибор бериши рақобат курашининг 
асосий психологик хусусиятлари сифатида ажратиб кўрсатилади.
Иккинчи гуруҳга рақибларнинг тўғридан-тўғри алоқаси билан ажралиб турадиган спорт 
турлари киради ( спорт ўйинлари ва бошқалар), натижада рақобат курашининг асосий 
психологик хусусияти хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда олдиндан тузилган машқни 
амалга оширишдир. ҳар бир рақибнинг тактик рақобатбардош фаолият режаси. Бунинг 
учун онгнинг юқори даражада ривожланган йўналтирувчи функцияси ва ўзаро боғлиқ 
психик жараёнлар ва шахсият хусусиятлари (кузатув, оператив фикрлаш, ижодий хаёл, 

---

178