Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

В.Р. Доҳренвенд
стрессни организмнинг ҳолати деб ҳисоблади, бу ички ва ташқи сти-
мулларга жавобан ҳам мослашувчан, ҳам мослашувчан бўлмаган жавобларга асосланган 
бўлиб, маълум бир даражага қадар ривожланиб боради, бундан ташқари психологик ва 
физиологик қобилият ва имкониятлар бузилади Худди мавжудликнинг янги шароитлари-
га мослашиш давридаги одамнинг ўзига хос ҳолати сингари, организмнинг стресси ҳам 
кўриб чиқилади. 
Судаков
, ушбу ҳолатни тартибга солишнинг психологик механизмларида 
ва субъектнинг ҳаракатларида юзага келадиган ўзгаришлар билан ҳар хил турдаги қийин 
вазиятлар таъсири билан боғлайди. М. Тишкова стрессни янги руҳий ҳолатнинг ортиб 
бораётган талаблари билан боғлиқ ҳолда унинг ташкил этилиши ва сафарбар этилишини 
ифода этиб, инсон психикаси фаолиятидаги ўзига хос бўлмаган тизимли ўзгаришлар билан 
тавсифланадиган махсус руҳий ҳолат деб ҳисоблайди. [16; 17].
Д. Меканик
стрессни «алоҳида ҳолатларда одамнинг ноқулай реакциялари» ва «шах-
сга қўйиладиган талаблар ва унинг ушбу талабларга бўлган муносабати ўртасидаги 
номувофиқлик» деб таърифлайди. Ушбу нуқтаи назарни Т.Кокс ўртоқлашар экан, стресс 
- бу инсонга қўйиладиган талаблар ва улар билан курашиш қобилиятини таққослашда 
пайдо бўладиган хабардорлик ҳодисасидир.
Л. Леви.
Стресс организмнинг филогенез жараёнида ривожланган реакцияси сифатида, 
унинг яхлитлигини бузиш хавфини аслида ёки рамзий равишда билдирадиган воситалар 
таъсирига таъсир қилади, дейди. 
Спорт мусобақалари - бу аниқ стрессли ҳолат, ва бу биринчи навбатда спортчининг 
ушбу мусобақаларда қўйган вазифалари ва уларни амалга ошириш учун ҳозирда қандай 
имкониятларга эга эканлиги билан боғлиқ. Шу билан бирга, нафақат ҳал қилинаётган му-
аммонинг объектив қийинлиги, балки, биринчи навбатда, спортчининг уни амалга ошириш 
имкониятини эҳтимолий баҳолаши алоҳида аҳамиятга эга. Шунга кўра, рақобатбардош 
фаолиятда стресс пайдо бўлишининг асосий сабаби бу спортчи олдида турган вазифалар 
ва унинг имкониятлари номувофиқлигининг субъектив туйғуси.
Шунга кўра, стресс, бу ҳолда, спортчининг онги, унинг фикрлаш услуби ва ўз имкони-
ятларини баҳолаш, жисмоний тайёргарлик даражаси, машғулотлар ва экстремал рақобат 
шароитида ўзини тутишини тартибга солишга тайёрлиги натижасидир. Бу физиологик 
стресс деб белгиланиши мумкин бўлган тўғридан-тўғри юкга ва унинг тугаши биланоқ, 
организмнинг реакцияларидан фарқли ўлароқ, буни руҳий стресс деб ҳисоблашимизга им-
кон беради.