Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»



Download 3,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet147/181
Sana25.02.2022
Hajmi3,54 Mb.
#303200
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   181
Bog'liq
10.Pedagogika yonalishi 2 qism

List of references
1. J.Jalolov. Chet tili o‘qitish metodikasi.-“O‘qituvchi”1996 y
2. Starting ETTE “ Teachers Together” ( Peer Support) Groups - British Council,2010


149
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
O‘ZBEK ADABIY TILI
Yendirboyeva Ozoda
Nukus DPI Boshlang‘ich ta’lim fakulteti
1-boshqich talabasi 
Kalit so‘zlar:
Milliy til, adabiy til, og‘izaki, yozma, taraqqiyot, Mo‘g‘ullar tarixi, Muhoka-
mat-ul lug‘atayin
Annotatsiya:
Bu maqolada o‘zbek adabiy tilining tarixi va kelib chiqishi haqida, o‘zbek adabiy 
tilining insonlar orasidagi muloqatida yo‘l qo‘yilayotgan xatolar, ona tili fani darsliklaridagi xato 
va kamchiliklar yo‘ritilgan.
Biz o‘zbek adabiy tili haqida gaplashishimizdan oldin adabiy til haqida tushunchaga ega 
bo‘lishimiz kerak. Xo‘sh adabiy til nima o‘zi. Adabiy til millat uchun yagona bo‘lgan, milliy tilning 
sayqal topgan, uni har tomonlama leksik, grammatik, fonetik jihattan ma’lum qoidalarga bo‘y 
sundirilgan oliy shakli hisoblanadi. Bu har bir millat vakili uchun yagona til hisoblanadi. Bu milliy 
tildan farq qiladi. Bunda asosan adabiy til me’yorlari, adabiy til qoidalariga bo‘y sunishga to‘g‘ri 
keladi. Adabiy til og‘zaki va yozma shaklda bo‘ladi. Davlat idoralarida, radio va televideniyada, 
ta’lim muassasalarida, gazeta va jurnallarda, madaniy muassasalarida adabiy tilda ish yuritiladi. 
Adabiy til me’yorlarini bilish va ulardan foydalana olish har bir madaniyatli kishi uchun zarurdir.
O‘zbek adabiy tili haqida gapiradigan bo‘lsak, adabiy til maqomi o‘zbek tiliga XX asrning 
ikkinchi yarmidan boshlab berilgan. O‘zbek adabiy tili hozirgi davrga kelguncha ko‘p bosqichlarni 
boshidan kechirgan. Asosan 4ta taraqqiyot bosqichi farqlanadi. Bular: 1. Qadimgi turkiy til. 2. 
Eski turkiy til. 3. Eski o‘zbek tili. 4. Hozirgi o‘zbek tili.
O‘zbek tili XII-XIII asrlar oralig‘ida shakllangan o‘zbek xalqining milliy tili bo‘lib, dastlabki 
davrlarda turkiy tili, chig‘atoy tili nomlari bilan yuritilgan. O‘zbek atamasi tarixda ilk bor XII 
asrda Rashididdinning ,,Mo‘g‘ullar tarixi’’ asarida atoqli ot ma’nosida tilga olinadi. Jaloliddin 
Manguberdining qo‘shin boshliqlaridan biri O‘zbektoy deb atalgan. 
O‘zbek adabiy tili o‘zbek tilining lahja va shevalaridan oziqlanadi.
O‘zbek tili taraqqiyotida Alisher Navoiy o‘rni benihoya buyuk. Shoir yaratgan asarlarida jami 
26 mingdan ortiq so‘zdan foydalangan. Navoiy butun ijodi, ayniqsa, lirikasi orqali turkiy tilning 
naqadar cheksiz imkoniyatlarga ega ekanligini amaliy jihatdan namoyon qildi. ,, Muhokamat-
ul lug‘atayin’’ asarida turkiy va forsiy tillarni o‘zaro chog‘ishtirib, ustunlik turkiy til tarafida 
ekanligini ilmiy asoslab berdi, davlat arbobi sifatida esa ona tilini huquqiy muhofazaga olib, turkiy 
tilda ijod qiluvchilarga homiylik qildi, davlat ishlarida turkiy til mavqeyini ko‘tardi va bu ishlarni 
rag‘bantlantirib bordi. 
1989-yil 21- oktyabrda ,, Davlat tili haqidagi’’ Qonun qabul qilinib o‘zbek tiliga Davlat 
tili maqomi berildi. Har yili shu kunni katta bayram sifatida nishonlab kelamiz. O‘zbek tiliga 
davlat tili maqomi berilishi natijasida o‘zbek tili respublikamizda o‘tkaziladigan oliy darajadagi 
anjumanlarda, konferensiyalarda qo‘llanadigan, davlatning rasmiy hujjatlari yuritiladigan tilga 
aylandi. 1995-yil 21-dekabrda esa O‘zbekiston Respublikasi IV sessiyasida ,, Davlat tili haqida’’gi 
Qonunning 24 moddadan iborat yangi tahriri qabul qilindi. Qonunning 1-moddasida ,, O‘zbekiston 
Respublikasining davlat tili o‘zbek tilidir’’ deb belgilab qo‘yildi.
Shu o‘rinda aytish joizki, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev yaqinda o‘zbek tiliga davlat tili 
maqomi berilganining 30 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqida o‘zbek tilining 
davlat va jamiyat hayotidagi ta’siri va nufuzini oshirish bo‘yicha vazifalarni sanab o‘tdi. ,, Muxtasar 
aytganda, har birimiz davlat tiliga bo‘lgan e’tiborni mustaqillikka bo‘lgan e’tibor deb, davlat tiliga 
ehtirom va sadoqatni ona Vatanga ehtirom va sadoqat deb bilishimiz, shunday qarashni hayotimiz 
qoidasiga aylantirishimiz lozim. Bu olijanob harakatni barchamiz o‘zimizdan, o‘z oilamiz 
va jamoamizdan boshlashimiz, ona tilimizga, urf-odat va qadriyatlarimizga hurmat,Vatanga 
mehrimizni amaliy faoliyatda namoyon etishimiz kerak’’.
Xulosa qiladigan bo‘lsak, yer yuzida o‘zbek degan xalq mavjudligini o‘zbek tili borligidan 
bilishadi. Aytishadi-ku, millat bo‘lmasa til, til bo‘lmasa millat bo‘lmaydi. Ular bir- biri bilan 
chambarchas bog‘liq. Lekin afsuski hozirgi kunda shunday qadimiy va boy tilimizdan faxrlanib, 
shunday tilda gaplashib bilishimizga shukr qilmay unda har xil varvar, vulgar, argo va jargolardan 
ham foydalanayapmiz. Bu ham mayli, ba’zilar o‘z shevalarini adabiy til deb hisoblashishadi. 


150

Download 3,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   181




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish