Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
ta’lim shakli sifatida barcha bolalar va har bir talaba uchun foydalidir. Buni foydali deyish etarli 
emas, har bir rivojlanayotgan shaxs uchun zarurdir, chunki buyuk nemis shoiri Gyote aytganidek 
“adashmasdan hech qanday individuallik yaratilmaydi”. Shuning uchun, o‘qish yillarida har bir 
talaba, moyilligi, istaklari, sevimli mashg‘ulotlaridan qat’i nazar, turizmning ma’lum bir qismini 
olishi kerak. Shu bilan birga, ba’zi bolalar sayyohlikka alohida, yuqori qiziqish bildirishini yodda 
tutish kerak va bu qiziqishni e’tiborsiz qoldirib bo‘lmaydi. Shunday qilib, bolalar uchun ikki xil 
turizm bo‘lishi kerak: biri - barcha o‘quvchilar uchun majburiy daraja, hajmi minimal, ikkinchisi 
- sevimli mashg‘ulotlari shaklida sayr qilishni yoqtiradiganlar uchun . Ushbu ikkala turizm ko‘p 
jihatdan juda katta farq qiladi: harakatlar hajmi, muntazamligi, murakkabligi, faoliyat shakllari 
va, albatta, bolalar kontingenti, lekin ular bir-birini to‘ldiradi. Yoshlar turizmida “uchburchak 
ta’sir ob’ekti” - o‘sib borayotgan odamning ongi, ruhi va tanasi mavjud. Turistik sayohatlarn-
ing har qanday turi - oddiy piyoda yurishdan ko‘p kunlik ekspeditsiyaga qadar, albatta, insonni 
yangi ma’lumotlar bilan boyitadi, uning intellektini rivojlantiradi. Turistik sayohatning ushbu 
xususiyati sirtda yotadi va isbot talab etmaydi. Pedagogika birinchi navbatda turizmning axborot 
mazmunidan foydalanishi tabiiy. Talabalarning analitik ko‘nikmalarini faollashtirishni ta’kidlash 
kerak. Analitik fikrlash faqat taqqoslash uchun material beradigan katta taassurotlar va kuzatu-
vlar zaxirasi asosida rivojlanishi mumkin. Turizm va o‘lkashunoslik bo‘yicha muntazam faoliyat 
insonning ma’naviy qiyofasini, uning fe’l-atvorini, hayotiy ko‘rsatmalarini, boshqa odamlarga, 
Vatanga, tabiatga, mehnatga munosabatini shakllantiradi. Shu bilan birga, atrofdagi dunyoga 
go‘zal, estetik munosabat hissi uyg‘onadi. Estetik tuyg‘uni rivojlantirish uchun turizm ko‘plab 
yorqin taassurotlar berashi tabiiy. Bolaning atrofidagi dunyosi qanchalik boy bo‘lsa, uning shax-
siyati shunchalik boy va xilma-xil bo‘ladi. Turizmning sog‘lomlashtiruvchi qiymatini yuqori 
baholash qiyin albatta. Ammo, harakat jismoniy mehnatdan ko‘ra tabiiyroq muhit! Turistik mar-
shrutlarda jismoniy barkamollikka intilish, sog‘lom turmush tarzining asoslari qo‘yiladi. O‘sib 
borayotgan odamning ongi, tanasi va ruhiga ta’siri bir vaqtning o‘zida barcha yo‘nalishlarda 
tengdir. Bolaning shaxsiyatiga bu ko‘p qirrali, murakkab ta’sir etadi. Bolalar bilan olib boriladi-
gan turistik ishlarning pedagogik jihati yaxshi tashkil etilgan turistik va o‘lkashunoslik ishlar-
ining asosiy va shartsiz ustunligidir. Turizmning tarbiyaviy roli nafaqat bolalarga foydali ta’sir 
ko‘rsatishda, balki o‘qituvchilar va talabalar o‘rtasida yanada demokratik, ijodiy munosabatlarni 
shakllantirishda, hamkorlik pedagogikasini shakllantirishda ham mavjud. Shunday qilib, yoshlar 
turizmi, qo‘shimcha ta’limning boshqa yo‘nalishlari singari, bir vaqtning o‘zida eng muhim 
pedagogik vazifalarni hal qiladi:
- bolaga kompleks ta’sir: ta’lim, o‘qitish, sog‘lig‘ini yaxshilash, kasbga yo‘naltirish, ijtimoiy 
moslashuv; 
- ta’lim tizimida an’anaviy ravishda rivojlanib kelgan kamchiliklarni tuzatish; - - 
o‘qituvchilar va talabalar o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilashga juda kata yordam beradi.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, yoshlarda turistik madaniyatni shakllantirish orqali 
ularning jismoniy va ruhiy, aqliy va axloqiy, estetik va ma’naviy tarbiyasini takomillashtirishga 
erishish mumkin.