Тошкент 2020 Ўбекистон республикаси олий ва ўрта махсус


Асбобнинг тузилиши ва иш услуби



Download 5,33 Mb.
bet8/35
Sana25.02.2022
Hajmi5,33 Mb.
#309931
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   35
Bog'liq
ФИЗИКА ЛАБОРАТОРИЯ 2020-2021 11

Асбобнинг тузилиши ва иш услуби
Агар жисм r-радиусли шарча кўринишда бўлиб, суюқлик ичида ўз кетида ҳеч қандай уюрмаллар ҳосил қилмай тушса(шарчанинг ўлчами ва тезлиги кичик) Стокс қонунига кўра, унга ишқаланиш туфайли қуйидаги куч таьсир этади (2-расм):


2-расм




(1)
Бунда r -шарчанинг радиуси, -шарчанинг барқарорлашган ҳаракат тезлиги - муҳитнинг ички ишқаланиш коэффиценти ёки қовушоқлик коэффиценти.
Суюқлик ичида тушаётган шарчага вертикал бўйлаб учта куч таъсир қилади (3-расм):




3-расм

1. Пастга йўналган оғирлик кучи:
(2)
бунда r-шарчанинг радиуси: -шарчанинг зичлиги: g-эркин тушиш тезланиши.
2. Юқорига йўналган кўтариш кучи: Архимед қонунига асосан шарча сиқиб чиқарган суюқликнинг оғирлик кучига тенг.
(3)
бунда -суюқликнинг зичлиги.



3. Шарчанинг ҳаракатига тескари яъни юқорига йўналган қаршилик кучи - Стокс кучи таъсир қилади. . Демак шарчага таъсир қилувчи кучлар бир тўғри чизиқ бўйлаб, яъни оғирлик кучи пастга суюқликнинг кўтариш кучи ва қаршилик кучлари юқорига йўналади 4-расм. Бу кучларнинг тенг таъсир этувчиси қуйидаги формуладан аниқланади:




(4)
Ш

арчанинг суюқлик ичидаги ҳаракатини икки босқичга ажратиш мумкин. Биринчи босқичда шарча тезланувчан ҳаракат қилиб, бу ҳаракат давомида шарчага таъсир қилувчи кучларнинг тенг (4-формулага қаранг) таъсир этувчиси R камая боради. Чунки шарчанинг ҳаракат тезлиги ортиши билан унинг ҳаракатига қарама-қарши йўналган F қаршилик (Стокс) кучи ҳам ортиб боради. Биринчи босқичда шарчанинг ҳаракат тенгламасини Ньютоннинг 2 қонунига асосан қуйидагича ёзилади.
(5)
бунда m-шарчанинг массаси, шарчанинг тезланиши. 4-расм
Иккинчи босқичда: вақтнинг бирор пайтидан бошлаб кучларнинг тенг таъсир этувчиси R= 0 бўлади. Яъни, кўтарувчи куч билан қаршилик кучи қўшилиб оғирлик кучини мувозанатлайди. Натижада шарча тезланишсиз текис ҳаракат қилади. У ҳолда (5) тенглама қуйидаги кўриншга келади:
(6)
(6) даги Р-оғирлик, FA-Архимед ва F- Стокс куч векторлари бир тўғри чизиқ бўйлаб йўналганлиги учун уларнинг скаляр кўринишдаги ифодаси ҳам шундай бўлади: (7)
(

1), (2) ва (3) лардан P,FA ва F кучларнинг ифодаларини (7) га қўйсак, қуйидаги;

тенгламани оламиз ва бундан - ички ишқаланиш коэффицентини аниқласак
(8)
шарча диаметри d=2r ва бўлгани учун:
(9) бўлади.
(9) формуладаги ва лар ўзгармас 5-расм
катталиклар бўлгани учун
(9а) деб белгилаймиз.
Натижавий формуламиз қуйидаги кўринишга келади:
(10)
Ички ишқаланиш коэффицентини Стокс усулида аниқлашда ишлатиладиган қурилма 5-расм) диаметри 5-10 см, узунлиги 60-80 см бўлган шиша идишдан иборат, унга текшириладиган суюқлик: кастор мойи гилицерин қуйилади ва вертикал ўрнатилади. Цилиндр деворида "а " ва "б" белгилар қўйилган бўлиб, улар орасидаги масофа га тенг. Бу оралиқда кучлар мувозанатда бўлиб, шарча текис ҳаракат қилади. Шарча цилиндрнинг вертикал ўқи бўйлаб ҳаракатланиши учун идиш оғзига воронка қўйилади.

Download 5,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish