Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

t - Syudent taqsimlanish. 
Odatdagi taqsimlanish 
qonuni 
n>20-30 
boMganda namoyon boMadi. Biroq , tadqiqotchi o„zining kichik tanlamalaridagi 
xulosalari asosida ko„pincha chegaralangan sonli oMchashlar olib boradi. Oz sonli 
kuzatishlarda natijalar bir biriga yaqin boMadi va kamdan kam xollarda katta 
ogMshlar namoyon boMadi. Buni odatdagi taqsimlanish qonuni bilan izohlash 
mumkin. Unga 
ko„ra 
kichik ogMshlaming vujudga kelish extimoli katta 
ogMshlarga nisbatan ko'proq boMadi. Shundan , ogMsh extimoli absolyut 
kattaligiga nisbatan ± 2л-ga ogMshi 0.05 ga teng, yoki 20 ta oMchamga 1 ta holat, 
±
3 
n
ga ogMganda esa 0.01 ga teng , 100 ta oMchamga 1 
Agar dala tajribasi 4-6 ta takrorlanishda olib borilsa parallel 
delyankalardagi hosildorlik ko'rsatkichlari bo'yicha keskin og'ishlar kuzatilmaydi. 
Shuning uchun kichik tanlamalar bo'yicha hisoblangan stanlart og'ish ko'p xollarda 

---

1 8 8
asosiy tanlamalarda o- ga nisbatan kichik 

---

bo„ladi. Shundan kelib chiqib bunday xollarda xulosalarimizda odatdagi 
taqsimlanish o„lchovlari asosida ish yuritish mumkin emas.

---

Formulaning surati tanlama o„rtachasini jami to„plam o„rtachasidan og„ishi 
, maxraj 
-?=
= e s a = kattaligi yoki asosiy to'plamning 
” 
-Jn 
yjtl 
o'rtachasining standart xatosi. 
SHunday qilib , t- kattaligi tanlama o'rtachasi 
x
ni o„rtacha to'plain // ga 
nisbatan og„ishi bilan o„lchanadi, o'lchov birligida s - tanlamasining xatolik 
ulushida ifodalanadi. 
t-
kriteriyani Syudent usulida taqsimlanishi ilovaning 1-jadvalida , grafik 
ifodasi 42-rasmda keltirilgan. Odatdagi va 
t
taqsimlanishga eng yuqori maksimal 
chastotalar mos keladi , biroq egri chiziq shakli 
t 
taqsimlanish usulida butunicha 
yerkinlik darajasiga bog'liq. 
yerkinlik darajasining ahamiyati juda kichik bo'lgan xollarda u egri tekis 
qiyali ko'rinish oladi , shu bilan birga egri chiziq bilan chegara maydon odatdagi 
taqsimlangandagiga nisbatan katta , kuzatishlar soni ortganda esa (n>30) /-
taqsimlanish odatdagiga yaqinlashadi va unga n—»°o dao'tadi. 
t
- 
Syudent taqsimlanish usuli kichik tanlamalar bilan ishlaganda 
muhim ahamiyatga ega: ц
- 
о „rtacha to „plamni yopib turuvchi ishonch 
intervalini aniqlash imkonini beradi va nisbatan asosiy to „plamning и yoki 
boshqa gipotezalarini tekshirish imkonini beradi.
Bunda 
ц
va 
a
to'plamlarining 
parametrlarini bilishga zarurat yo'q, 
n
tanlama xajmini aniqlashda 
x
va s bahosini 
bilish etarli.