Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

2 1 4

---

2 1 5
XIV-bob.Bir 
omilli 
tajribalarda 
natijalarini 
Percgudov usulida dispersion taxlil qilish
 
Ma‟lumotlarni dispersion taxlil qilishning Sakalov usuli 
nisbatan 
sodda tuzilgan bo'lsada , variantlar soni ortgan sari bu usuldan foydalanish bir 
qator noqulayliklar vujudga keltiradi. Shu tufayli variantlar soni 4 tadan ortiq 
bulgan sharoitda dispersion taxlil qilishning boshqa usullari qoMlaniladi , bu 
usullaming biri maMumotlarni V.P.Peregudov usulida dispersion taxlil qilish 
usulidir.
Tajriba natijalarigi V.P.Peregudov uslubida matematik ishlov berish asosan 
variantlar soni 5 tadan 10-12 tagacha boMgan agrotexnik tajribalarda keng 
qoMlanilada. Odatda bu uslubdan agrokimyo, biokimyo va tuproq shunoslik bilan 
bogMiq tajribalarda ko„p foydalaniladi.
Natijalarga matematik ishlov berishning bu uslubi ham foydalanish uchun qulay 
boMib , tajribani 0.1% aniqlikda taxlil qilish imkonini beradi.
Malumotlami dispersion taxlil qilish bir necha bosqichda amalga oshadi. Dastlab 
tajriba variantlarini takrorlanishlar bo'yicha hosildorligi jadval tarzida ifodalanib , 
takrorlanishlar bo'yicha va variantlar bo'yicha o'rtacha hosildorlik aniqlanadi.
Takrorlanishlar bo'yicha hosil yig'indisi jadvalning eng pastki qismiga R = ? yozib 
boriladi. Variantlar bo'yicha yigMndi S (summa) katori bo'yicha , o'rtacha 
hosildorlik esa jadvalning o'ng tarafiga yozib boridadi. So'ngra variantlar va 
takrorlanishlar bo'yicha jami hosil yigMndisi Q=? va o'rtacha hosil M = ? 
xisoblanadi.
Yuqoridagi amallar bajarilgandan keyin dastlabki son aniqlanadi. Buning uchun 
tajribadagi eng yuqori va eng kichik hosildorlik natijalari yig'indisi ikkiga boMinadi.
37-jadval
Variantlar
Takrorlanishlar
S
O'rt
I
II
III
IV
1
18
19
17
20
74
18.5
2
24
26
23
25
98
24.5
3
29
31
27
32
119
29.7
4
32
33
30
34
129
32.3
5
36
37
34
39
146
36.5
P=
139
146
131
150
Q=566
M=28.5

---