Тошкент 2007 Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан ўқув қўлланма сифатида тавсия этилган

Академик портрет талаблари

«Академик тасвир» дейилганда реалистик санъат принциплари ва услублари назарда тутилади, уларнинг ҳар бир вазифаси илмий-назарий асосга эга бўлади, академик таълим эса маълум бадиий тизимга бўйсунади.

Академик таълим тизими, асосан, Ғарбий Европа, рус ва ўзбек миллий ҳаққоний санъатининг энг яхши анъаналарига, ҳозирги замон санъат педагогика ва психологиянинг илмий жиҳатларига асосланади. Академик таълим ёш рассомга борлиқ ходисаларнинг гўзаллик ва бетакрорлигини намоён этади ва моддий борлиқнинг объектив қонунларини очади. Буларнинг ҳаммаси табиатнинг энг гўзал маҳсули, инсон қиёфаси, хусусан, одам бошини тасвирлашга ҳам бевосита алоқадордир.


3 – боб. Одам гавдасини рангтасвири.


Одам гавдасини рангтасвирда ишлаш йўллари

Санъат факультетининг «Тасвирий санъат» йўналишларида одам гавдасини тасвирини ўрганиш муҳим вазифалардан биридир. Мураккаб ижодий асарлар яратишда одам гавдасини тўғри чиза билиш жуда муҳимдир. Жумладан: гавдани конструктив қуриш, ҳаракат ва характерини топа билиш, ҳар бир детални тус яхлитлигида нозик ифодалаш зарур. Талаба бу шартларни тўлиқ бажара олмас экан, инсон характерли ҳаракат ҳолатини кўрсата ололмайди.

Одам гавдасини рангтасвирини мукаммал ишлаш, назарий ҳамда амалий анатомик билимларни чуқур ўрганиш натижасида ҳосил бўлади. Маълум бир муҳитда одам гавдасининг анатомик тузилишини перспективада тўғри тасвирлаш ҳамда тус ва рангда аниқ ифодалаш учун рассомдан катта ижодий тажриба талаб этилади. Мисол тариқасида А. Абдуллаевнинг "Ёзувчи Саид Ахмад" асаридир.



Инсоннинг характерли ҳаракат ҳолати.

Инсон рангтасвирини тасвирлашда методик жараён талаб этилади, яъни шакл конструкциясини ва нисбатларини аниқлаш, характерини топиш, рангда ва тусда ифодалашдир.

Одам гавдасини тасвирлашда унинг анатомиясини чуқур таҳлил этиб, характерли ҳаракат ҳолатини кўрсата билиш, ранг ва тусда яхлитликда якунлаш вазифаси юклатилади. Талаба инсон танасини тасвирлашда унинг ранг характеристикаси ҳамда атроф муҳит билан ёритилиш ҳолатларини ҳаққоний акс эттириши муҳимдир.
Инсон қоматини тасвирлаётган бўлажак рассом нисбатларни аниқ ва тўғри олиши керак. Шундагина у кўзланган мақсадга эриша олади.
Шамсиддин Дунасарийнинг «Одамни билиш илми» рисоласида инсоннинг танаси ва бадан аъзолари ҳаракатига, юзининг тузилиши ва рангига, нафас олиши, овози, хатто кулишига қараб унинг кимлигини билиш борасида, Шарқда йиғилган кузатишларда ўрин олган¹.


Н. Орипова. «Нодирабегим».