Тошкент – 2016 Тожиев М

Ҳар бир кичик гуруҳга топшириқ. Қуйидаги бўлинмаларни каср кўринишида ёзинг (Топшириқ матни компьютерда экран орқали кўрсатилади ёки тарқатма материаллар кўринишида ўқитувчи томонидан олдиндан тайёрлаб қўйилади). Ҳар бир гуруҳ аъзоларидан биттадан таълим олувчи доскага чиқиб ёзадилар.
1-гуруҳга: 4:5; 10:13; 2009:10; 70:2011
2-гуруҳга: 7:8; 14:17; 2001:1327; 2008:2001
3-гуруҳга: 9:5; 25:29; 2012:1; 1972:2001
Ўқитувчи: Ким тез ва тўғри бажарса, босқич ғолиби бўлади.
Топшириқ. Касрни бўлинма кўринишида ёзинг ва номаълумни топинг.
1) ; 2) ; 3) ; 4) .
Гуруҳлар бўйича умумий ҳолда мустақил иш сифатида ” ким биринчи? “ мусобақаси ўтказилади ва ғолиб таълим олувчиларга рағбат карточкаси берилади.
III. Янги мавзуни ўрганиш:
Мавзуга доир масала ечиш орқали “Аралаш сон” ҳақида тушунча ҳосил қилинади. Қуйидаги масалани “Баҳс-мунозара” шаклида ҳал қилиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади.
Масала: Она 8 та плиткали шоколадни 3 та фарзандига тенг қилиб бўлиши керак. Буни қандай бажаради?
Эчиш: Бунинг учун 8:3 амални бажариш керак. Ҳар бир фарзандга 2 та дан тегади ва яна 2 та шоколад ортиб қолади. Бунинг учун ортиб қолган шоколадни ҳар бирини ҳам 3 тадан тенг қисмга бўлиб берса, тадан тегади. Демак, ҳар бир фарзандига 2 тадан бутун ва яна 1 та шоколаднинг қисмини беради. Буни 2 + = 8:3 ёки = 2 деб ёзиш мумкин. Демак, 8:3 = = 2 .
Нотўғри каср берилган бўлса, суратини махражига бўлсак, ҳосил бўлган тўлиқсиз бўлинма берилган касрнинг бутун қисмига, қолдиқ суратига ёзилса, махраж ўзгаришсиз қолар экан. Аксинча кўриниш бўлса, яъни:
2 = = = ҳосил бўлади.
Бундан, аралаш касрни нотўғри касрга айлантириш учун бутун қисмини махражига кўпайтириб, чиққан натижага суратини қўшиб ҳосил бўлган йигинди суратига ёзилади, махражи эса ўзгаришсиз қолади, деган қоида келиб чиқади.