Тошдту «Иқтисодиёт назарияси»

Ижтимоий тадбиркорлик ўзи нима?
Ижтимоий тадбиркорлик – аҳолининг ижтимоий эҳтиёжманд тоифаларини иш ўринлари, ижтимоий товарлар ва ижтимоий хизматлар билан таъминлаш, аҳолига тиббий буюмлар, дори воситалари ёки ижтимоий аҳамиятга эга озиқ-овқат маҳсулотларини таннархида ёхуд таннархидан паст бўлган нархларда сотиш, фавқулодда ҳолатларга қарши курашиш ва уларнинг оқибатларини бартараф этиш ҳамда бошқа ижтимоий мақсадларни кўзлаган фаолият ҳисобланади.
Кўриниб турибдики, ижтимоий тадбиркорлик фаолиятининг бирламчи мақсади даромад олиш эмас, балки аҳолининг ижтимоий заиф қатламларини иш ўринлари, арзон ижтимоий товарлар ва арзон ижтимоий хизматлар билан таъминлаш ҳисобланади.
Шундай экан, ушбу мақсадларга эришиш йўлида ижтимоий корхона кўрадиган зарарларни оз бўлса-да қоплашга хизмат қилиши учун имтиёзлар берилиши мантиқан тўғри бўлади. Ахир, ҳамма саховатпеша тадбиркорлар ҳам имтиёзларсиз ишлашга кўнавермайди.
Бир қонун тарихи
Ўзбекистонда мазкур қонунни ишлаб чиқиш бўйича ғоялар бир неча йиллардан буён мавжуд бўлиб келган.
2020 йилга келиб, ғоя ҳужжатга кўчди – президент фармони билан тасдиқланган 2020 йилги давлат дастурининг 190-бандида ижтимоий тадбиркорлик бўйича қонун лойиҳаси ишлаб чиқиш вазифаси белгиланди.
Лойиҳада илғор хорижий тажриба асосида ижтимоий тадбиркорликнинг асослари, ижтимоий тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари ҳамда уларни рағбатлантириш чоралари назарда тутилиши лозимлиги қайд этилди.
Шунга асосан Адлия вазирлиги “Ижтимоий тадбиркорлик тўғрисида”ги қонун лойиҳасини ишлаб чиқиб, 2020 йил 24 март куни жамоатчилик муҳокамасига қўйди. 2021 йил 13 январ куни лойиҳа Қонунчилик палатаси мажлисининг кун тартибига киритилди.
Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг Меҳнат ва ижтимоий масалалар қўмитасининг навбатдаги йиғилишида Президентимизнинг 2020 йил 2 мартдаги Фармони билан тасдиқланган 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясини «Илм, маърифат ва рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили»да амалга оширишга оид Давлат дастурининг 190-банди ижросини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилган — «Ижтимоий тадбиркорлик тўғрисида»ги қонун лойиҳаси муҳокама қилинди.
Ижтимоий тадбиркорлик — бу юридик шахслар ёхуд якка тартибдаги тадбиркорларнинг муайян ижтимоий-экологик муаммоларни ҳал қилишга ёки уларнинг оқибатларини енгиллаштиришга қаратилган фаолияти ҳисобланади.
Йиғилишда қўмита аъзолари таъкидлаганидек, қонун лойиҳасининг қабул қилиниши билан аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож тоифаларини иш билан таъминлаш, ижтимоий соҳани ривожлантиришга инвестициялар киритиш, миллий бозорни янги ижтимоий хизматлар ва товарлар билан тўлдириш учун қўшимча шарт-шароитлар яратилади.
Қўмита аъзолари ижтимоий тадбиркорлик билан боғлиқ муносабатлар бир қатор хорижий давлатларда, жумладан, Корея, Италия, Буюк Британия, АҚШ ва Хитой каби давлатлар қонунчилигида тартибга солинганлигини эътироф этдилар. Жанубий Корея давлатида ижтимоий тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш натижасида ўн минглаб кишиларнинг бандлиги таъминланган.
Қўмита томонидан мазкур қонун лойиҳасини Қонунчилик палатасининг навбатдаги ялпи мажлисига биринчи ўқиш муҳокамасига киритиш маъқул деб топилди.