Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Kasallik 
manbalari, 
uzatilishi, 
mexaniznd va omiilari
Kasallikning tarqalishi uchta zveno orqali bir-biriga bogiangan. 
Yuqumli kasallikning manbalari suvda qo‘zg‘atuvchilarning ajra- 
lishi, uzatish omiilari va organizmning kasallikka beriluvchanligi 
hisoblanadi.
44

---

Suv havzalarida yuqumli kasallikning manbalari b o iib , kasal 
baliqlar va kasallik qo‘zg‘atuvchilarining suvga ajratmalari hisob­
lanadi.
Epizootik o ‘choqlari suv havzalari, qayerda zararlangan baliqlar 
bo'Isa va qo‘zg‘atuvchilar zararlangan baliqlardan sogiom lariga 
kasallik 
o‘tsa sodir bo‘ladi. Epizootik o ‘choqlar faqat sun’iy suv 
havzalarida emas, balki tabiiy suv havzalarida ham bo iad i, bu yerda 
kasallikni tashuvchi 
sifatida 
yovvoyi baliqlar rol o ‘ynaydi.
Baliqlar o ‘rtasida kasallik qo^g^atuvchilari uchun epizootik 
o‘choqlar qo‘zg‘atuvchilaming uzatish mexanizmlarining mavjud­
ligi kasal organizmdan sogiom organizmga, kasallikka beriluv- 
chanlik hamda tashqi muhitning aniq sharoitlar kompleksi epi- 
zootiyaning rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Agar ushbu omillardan 
birortasi ishtirok etmasa epizootiya rivojlanmaydi. Kasal baliqlar 
tashqi muhitga (suvga) ekskrementlar, siydik va shilliqlar ajratib 
chiqaradi. Kasallik qo‘zg ‘atuvchilari suvga tushadi va natijada 
to‘qima butunligini buzadi yoki baliqlarni oidiradi. Tashqi muhit- 
ning ushbu elementlari qo‘zg‘atuvchilami kasal baliqlardan sogiom
baliqlarga o ‘tishiga yordam beradi va epizootik jarayonning barqa- 
rorligini ta’minlaydi. Bu jarayon kasallik uzatuvchi omillar deb 
ataladi. Ixtiopatologiyada: baliqlar, ikra, suv, suv havzalari tuprogi, 
baliqlarning tabiiy ovqati va sun’iy ozuqasi, qushlar, umurtqasiz 
hayvonlar, baliq ovlash vositalari, baliq zaxiralari kabilar bilan 
bo g iiq . Ushbu omillaming barchasi kasallikning uzatishda ishtirok 
etadi, 
kasallikning tarqalish yo ilarini aniqlaydi, baliqchilik suv 
havzalarida 
yoki xo‘jaliklarda kasallik qo‘zg‘atuvchilarining ko‘pa- 
yishiga yordam beradi.