Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

proyeksion trixineloskop 
PT-80 dan 
foydalanishni tavsiya etishadi. Uning yordamida 1,0x1,5-2,0x0,5 sm 
olchamdagi ezilgan baliq go‘shti parchalari tekshiriladi.
Muskulaturani tekshirishning yana bitta usuli 
(kompressor)
mavjud bo‘lib, unda 2-5 sm3 hajmdagi muskul to‘qimalari 9x13 sm 
olchamdagi ikkita shisha oynacha o ‘rtasida eziladi va-yorugiikda 
qaraladi. Kompressor usul ko‘pincha baliqlar jigari va gonadalarini 
tekshirishda qollaniladi.
To‘Iiq bo‘lmagan parazitologik yorib ko‘rish texnikasi
Yorib ko'rilayotgan baliqlar organizmida inson salomatligi 
uchun potensial tarzda xavfli yoki baliq mahsuloti tovar sifatiga 
salbiy ta’sir etuvchi parazitlar topilgan holatlarda yanada aniqroq 
ma’lumot olish uchun to liq boimagan parazitologik yorib ko‘rish 
usuli qollaniladi. Bu usuldan bir tur baliqning faqat bir tur parazit 
bilan zararlanganligini aniqlash uchun foydalaniladi. T oliq 
boimagan parazitologik yorib ko'rish texnikasi topilgan parazitning 
joylashish xususiyati bilan bogiiq boiadi.
Baliqlarni parazitologik yorib ko‘rish natijalarini
qayd etish jurnali
Baliqlarni parazitologik yorib ko‘rish natijalarini yozish uchun 
umumiy daftardan yoki maxsus tutilgan jurnallardan foydalaniladi.
207

---

Jumalda yozish shakli ixtiyoriy tarzda amalga oshiriladL ammo 
quyidagi ma’lumotlar ko‘rsatilib o‘tilishi zarur: baliq tutilgan sana 
va hudud, suv chuqurligi va harorati, baliq nomi (lotincha va 
mahalliy nomlanishi), yorilayotgan baliqning tartib raqami, 
baliqning uzunligi, yoshi, jinsi va og‘irligi, tekshirilgan organ va 
unda topilgan parazitlarning sistematik mansubligi (dastlab sinf, 
turkum yoki oila darajasida), parazitlaming miqdori, u yoki bu 
patologik o‘zgarishlar yoki jarohatlanishlaming mavjudligi.
Ixtioparazitologik amaliyotda baliqlarni yorih ko‘rish tartib 
raqami odatda ikkita raqam bilan belgiianadi: birinchisi - umumiy 
yorib ko‘rish nomeri, ikkinchisi - shu tur baliqni yorib ko‘rish 
nomeri. Masalan, №150-10 yoki 150/10. Bu hammasi bo‘lib 150 ta 
baliq yorib ko‘rilganligini, shundan 10 tasi oq amur ekanligini 
bildiradi. Jumaldagi “Izohlar” ustuniga keyinchalik materialni 
aniqlashda yordam beradigan har qanday ma’lumotni yozib qo‘yish 
mumkin.
A.P.Markevich 1950-yilda har bir baliqni parazitologik yorib 
ko‘rish natijalarini yozish uchun maxsus alohida kartochkalardan 
foydalanishni taklif etgan edi. Bu holatda har bir yorib ko‘rilgan 
baliq o‘zining kartochkasiga ega bo‘ladi, ulami keyinchalik har 
qanday usulda birlashtirish mumkin bo£ladi. Ma’lumotlami 
birlashtirishda mos ravishda xo‘jayinlarining turlariga, ularning 
yoshiga, yil fasliga va tadqiqod hududiga hamda parazitlar gumhiga 
e’tibor qaratilishi lozim. A.P.Markevich tomonidan tavsiya etilgan 
kartochka o‘z holicha qabul qilinishi mumkin yoki tadqiqotchining 
aniq vazifalaridan kelib chiqqan holda birmuncha o‘zgartirish 
kiritilishi mumkin. Masalan, baliqlar yashash joylarining ekologik 
tasnifi qo‘shilishi mumkin yoki parazitlarga tegishli har qanday 
boshqa qo'shimcha ma’lumotlar (jinsi, yetilganlik darajasi va b.).