|
Oldini olish
gnatostoma lichinkalari bilan zararlangan baliqlar
va boshqa qo‘shimcha xo‘jayinlarni mushuklar va itlar yeyishiga
y o i qo‘ymaslikni o'z ichiga oladi.
191
SAKKIZINCHI BOB.
BALIQLARNING YUQUMLI BO‘LMAGAN
KASALLIKLARI
Baliqlarning yuqumli boim agan kasalliklari. Organik
ifloslangan suvlaming baliq organizmiga ta’siri natijasida baliqlarda
yuqumsiz kasalliklari kelib chiqadi. Sanoat chiqindi suvlari, to‘x-
tagan suvlar ayniqsa kimyo sanoati, neftni qayta ishlash zavodlari
chiqindilari, oziq-ovqat sanoati chiqindilari, shu jumladan chorva-
chilik kompleks xo‘jaliklari suv sifatiga o ‘z chiqindi mahsulotlari
bilan baliqchilikka salbiy ta’sir o ‘tkazadilar. Natijada, suvning fizik
va kimyoviy holati o ‘zgaradi, suv harorati, suv tiniqligi, rangi
yomonlashadi, suvning gaz rejimi buziladi (suvdagi erigan kislorod,
karbonat kislotasi vodorod sulfid, rN). Hovuzlarning gidrokimyoviy
rejimi ham buziladi. Suvdagi tuzlar nisbati suvda organik
kislotalaming paydo boiishi, zaharli moddalarning paydo boiishi
gidrobiontlaming nobud boiishi kuzatiladi. Organik ifloslangan
suvliklarda gidrobiontlar faoliyati ham buziladi zooplankton, fitop-
lankton, zoobentos, baliqlar makro va mikroflorasi yomonlashadi.
Yuqoridagi barcha salbiy ta’sirlar baliqchilikka katta ta’sir
ko‘rsatadi, natijada baliqlar kasallikka uchraydi.
Suvni
ifloslantiruvchi
vositalar.
Suvni
ifloslantiruvchi
vositalarga quyidagilar kiradi:
1.Tez ta’sir etuvchi moddalar, suvda yaxshi eriydigan anorganik
va organik moddalar (kislota, ishkor, fenol va boshqalar) tez
parchalanuvchi shilimshiq moddalar (teri va shabradi) nafas
faoliyatini buzadi.
2. Sekin ta’sir etuvchi moddalar - sekin eruvchi moddalar (neft
va uning mahsulotlari), baliqning tashqi tomoniga sekin ta’sir
etuvchi boiib, bulaming ta’siri ancha vaqt o‘tgandan keyin o‘z
ta’sirini namoyon qiladi.
192
3.
Baliqlaming turli xil moddalarga ayniqsa zaharii moddalarga
munosabati bir xil emas. Zaharii moddalarga nisbatan sezuvchan bu-
foreldir. Kam sezuvchan karas, karp baliqlari bo‘Hb hisoblanadi.
Baliqchilikka asoslangan suvliklaming himoyasining bir qancha
biologik qonun qoidalarga asoslangan bo‘lishi kerak. Har bir zaharii
moddaiarning baliq organizmga ta’sir xususiyatining konsentrat-
siyasi me' yori mavjud. To‘xtagan suvda baliqlar zaharlanishi va
boshqa gidrobiontlar insektidlar ishlatilganda ham nobud boiishi
mumkin.
Baliqlarning shamollashlari. Shamollashlar baliqning tana
harorati uni o‘rab olgan suv haroratidan unchalik farq qilmaydi.
Masalan, muhit haroratidan 1-2°C yuqori yoki past boiishi
mumkin, Agarda muhit harorati 0,I-0,2°C tana haroratidan past
bo‘lsa, baliq organizmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Agarda suv
harorati 4-5 °C bo‘lsa, havo harorati minus 4-5°C sovuq bolsa shu
havoda baliq suvdan chiqarilsa, baliq darhol shamollaydi. Haddan
tashqari suv haroratida ham bu hodisa yuz beradi.
Shamoliagan baliqning tashqi belgilari: tashqi qoplami yaltirab
qoladi. Haddan tashqari sovuq suv terini muzlatib yuboradi.
Ayniqsa, epeteliy to‘qimasi o‘ladi. Iloji boricha sovuq havo paytida
baliqlami
bir
hovuzdan
ikkinchisiga
ko'chirmaslik
kerak.
Ko‘chirmoqchi boigan taqdirda suv haroratini darhol tenglashtirish
kerak. Suv harorati 2-6°C dan oshinasligi kerak. Suvda baliq,
tashilayotganda albatta muz ishlatiladi. Muzni to‘g ‘ridan-to‘g‘ri
suvga yubormaslik kerak. Muz maxsus setka ustiga yoki marliga
(yupqa mato) o‘rab, suv ustidagi biron-bir predmet ustiga qo‘yish
mumkin. Demak, muz plitasi suvni ichiga qo‘yilmaydi.
Baliqlarda
m oddalar
almashinuvinmg
buzilishi
va
avitaminoz. Baliqlarni sifatsiz ozuqa bilan oziqlantirish ko‘pincha
ulami avitaminozga olib keladi va patologik kamchiliklarning paydo
boiishiga sabab boiadi. Jigami yog‘ bosishi, jabra anemiyasi, ichak
devolaridagi o‘zgarishlar, buyrak, nerv sistemesi buzilishi yuz
beradi. Agarda V vitamini yetishmasa nuklein kislotalari sintezi
buziladi, yog:, uglevodlar almashinuvi ham buziladi. A vitamini
193
yetishmaganda tana qoplamining elastiklik xususiyati buziladi, ko‘z
shox pardasining tiniqligi buziladi. D vitamini yetishmasligida Sa++
almashinuvi buziladi va baliq o‘sishdan to‘xtaydi. Avitaminoz
paytida baliq yaxshi ovqatlanmaydi, o ‘sishdan to'xtaydi. Tashqi
muhit faktorlariga nisbatan qarshilik ko‘rsatish qobiliyati pasayadi
va chidamlilik qobiliyati ham pasayadi. Baiiq kasalliklariga
beriluvchan boiadi. Bulaming barchasi baliqlarning olim iga olib
keladi. Shuning uchun ham baliqlami sun’iy ozuqa bilan
oziqlantirishda eng avvalo beriladlg^n kambikormning tarkibiga
e ’tibor berish zarar. Ayniqsa, hozirgi kunda tayyorlanadigan
kambikormlarga nisbatan tabiiy ozuqa ahamiti kattadir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
