Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Qarshi kurash choralari. 
Nosog‘lom suv havzalarini aniqlash 
va hayvonlarni xom baliqlar bilan oziqlantirishni taqiqlash kasallik­
ning oldini olishda muhim ahamiyatga ega. Dioktofimoz bo‘yicha 
nosog‘lom hududlarda itlarni baliqlar tutiladigan va ulaming 
mahsulotlari qayta ishlanadigan joylarga yaqin yo‘latmaslik kerak. 
Mo‘ynali hayvonlar ratsionidan bu invaziya bo‘yicha nosog'lom suv 
havzalaridan tutilgan xom baliqlar olib tashlanadi. Dioktofimozning 
oldini olish bo‘yicha baliqchilik xo‘jaliklari ishchilari o‘rtasida 
tibbiy, veterinariya-sanitariya targ‘ibot ishlari doimiy ravishda olib 
borilishi kerak.
Gnatostomoz
Gnatostomoz 
- yirtqich hayvonlar invazion kasalliklari bo‘lib, 
Gnathostomatidae 
oilasiga 
kiruvchi 
Gnathostoma 
hispidum
nematodasining turlarining parazitiik qilishi tufayli kelib chiqadi. 
Voyaga yetgan shakllari hayvonlaming oshqozonida parazitiik 
qiladi. Asosan mushuk, it va yovvoyi yirtqich hayvonlar (qunduz, 
suvsar va boshqalar)da qayd etilgan.
Q o‘zg ‘atuvchisi. 
Erkak 
Gnathostoma hispidum
9-23 mm va 
urg‘ochilari 8-29 mm uzunlikda. Boshining oxirida bo'shliqlar bilan 
katta kutikulyar shishli bo‘shliq bo‘lib, ulaming har biri bo‘yin 
qopiga ulanadi. Bu bo‘shliqlar suyuqlikni o‘z ichiga oladi va 
shubhasiz xo‘jayin to‘qimalaridagi parazitni fiksatsiya qilishga 
xizmat qiladi. Kutikuia tananing oldingi qismida ilmoqchalar bilan 
qoplangan va yassi kutikulyar shipikami bo‘ladi. Spikulalari ikkita, 
teng emas. Vulva urg‘ochilarining orqa qismidan 3-7 mm masofada 
ochiladi. Tuxumi oval shaklda yupqa qobiqli tuxum qutblaridan 
birida sezilarli darajada ingichkalashgan. Yashil rangli qobiq yupqa 
granulalar bilan qoplangan. Tuxum hayvonlaming fekaliyalari orqali 
tashqi muhitga tushadi.
Gnatostomalar ikki oraliq xo‘jayin: qisqichbaqa - sikloplar va 
chuchuk suv baliqlari, qurbaqa yoki reptiliyalar ishtirokida 
rivojlanadi. Tuxumdan, asosiy xo‘jayin ekskrementlaridan ajralib, 4
189

---

kundan so‘ng suvga Jichinkalar chiqadi. Ular harakatlanadi va bir 
necha kun davomida suvda quiay sharoitda yashaydi, agar ularni 
qisqichbaqa-sikloplar (