Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Muskulatura. 
Baliqlar muskulaturasini o‘rganish - parazito­
logik tadqiqotlarda eng mas’uliyatli qism hisoblanadi. Har qanday 
baliqning muskulaturasini tekshirishdan oldin terisi ajratiladi va teri 
osti klechatkasi yot organizmlar mavjudligiga tekshiriladi. Bu yot 
organizmlar zamburug‘lar gifalari, mikso - va mikrosporidiyalar 
yoki trematodalar sistalari, parazit qisqichbaqalar tanalarining ayrim 
qismlari bo‘lishi mumkin.
Keyin baliqlar muskullari qalinligi 1 sm dan katta bo‘lmagan 
ko‘ndalang tilimcha shaklida kesiladi. Bunda avval bir tomoni 
kesiladi, keyin ikkinchi tomoni kesiladi. Har bir tilimcha 
tushayotgan yorug‘lik ostida oddiy ko‘z bilan qaraladi. Bunday 
nazoratda muskul to'qimalarida mikso- va mikrosporidiya sistalari, 
trematoda, sestoda va nematodalaming lichinkalari, ayrim tremato- 
dalarning jinsiy voyaga yetgan shakllari hamda parazit qisqich- 
baqalarni ko‘rish mumkin. Mikro va miksosporidiyalar, sestodalar 
lichinkalik shakllari oq, sariq, jigarrang yoki qora tusdagi sistalar 
ichida joylashgan bo‘ladi. Sista ichiga joylashgan parazitlarning 
sistematik holatini aniqlash uchun mikroskop ostida tekshiriladi.
Muskulaturani tekshirishning eng samarali usullaridan biri 
muskul to‘qimasini yorug‘likda ko‘rish hisoblanadi. Buning uchun 
pastdan 
yoritiluvchi 
maxsus 
moslamalardan 
foydalaniladi. 
Yorug‘likda qaralayotgan tilimchalar qalinligi yoritilish darajasiga 
bogliq va odatda, 3-4 sm dan ko‘p bo‘lmaydi. Baliqlar muskul- 
laridagi barcha 2-3 mm va undan ko‘p kiritmalar yoritishda yaxshi 
kotrinadi.
206

---

Ayrim mualliflar (Brattey, 1988) baliqlar muskulaturasini 
tekshirishda 
ultra-fioletli 
yoritgichdan 
foydalanishni 
tavsiya 
etishgan. Buning uchun baliq go‘shti mexanik dezintegrator 
(maydalash mashinasi) yordamida maydalanadi va keyin ultra 
fioletli yoritgichda qaraladi, Lichinkalar yom giik nurida yaqqol 
yaltirab ko‘rinadi va osonlik bilan topiladi. Standart metodlarga 
qaraganda bu metod orqali qo‘shimcha ravishda 30-50% parazitlarni 
topish mumkin bo‘ladi.
Baliqlar muskul to‘qimasida anizakislar lichinkalarini aniqlash 
uchun ayrim tadqiqotchilar