Topshiriq. Tayanch xarakat sistemasining vazifalarini tushintrib bering. Himoya. Yechim

Ko`ndalang targ`il muskullari.

Skeletni qoplab turgan muskullar ko’ndalang targ`il muskullar deb ataladi. Ularga qo`l, oyoq, gavda, nafas olish muskullari kiradi. Ular tez qisqaradi. Organizmdagi muskullarning qisqaruvchi qismi tanasi va passiv qismi - paylari bor. Skelet muskullari shakliga qarab uzun, kalta, serbar bo`ladi. Uzun muskullar tuk shaklida bo`lib qo`l va oyoqda joylashgan. Serbar muskullar tanada joylashgan. Skelet muskullari organizmga ma'lum shakl berib turadi.

Skelet muskullarining qisqarishi.
Skelet muskullari nerv tolasidan kelayotgan qo`zg`alish impulsi qisqarish bilan javob beradi. Muskullarga bitta qisqarish kelsa yakka qisqarish ro`y beradi. Organizmdagi muskullarning qisqarishi yakka qisqarishlar yig`indisidan iborat bo`ladi. Yakka qisqarishni faqatgina laboratoriya sharoitida maxsus asbob yozib olishi mumkin. Muskullarga markaziy nerv sistemasidan doimo impulslar uzoq qisqarib turadi. Muskullar bu impulslarga uzoq qisqarib turadi. Nerv tolasida impulslarning tez-tez kelib turishi tufayli muskulning shu tariqa qisqarishi tetonik qisqarish yoki tetanus deb ataladi. Tetanus ikki xil bo`ladi: tishchali va silliq tetanus.

2. 
   Topshiriq.Qaddi-qomatning kelib chiqishiga asosiy sabablarnri tushintrib bering.
   

1. 
   Qad-qomati normal shakllangan odam tanasini tik va to'g'ri tutadi, boshi ko'tarilgan, yelkalari yozilgan, ikkala yelkasi bir tekislikda, qorni bir oz ichiga tortilgan, oyoqlari tik va to'g'ri bo'ladi.
   

2. 
   Egilgan qad-qomatli odam tik turganda boshi oldinga egilgan, yelka¬lari osilgan, ko'krak qafasi botiq bo'ladi. Bunday qad-qomat umurtqa pog'onasining bo'yin qismidagi oldinga egilishining normaga nisbatan ko'payishi, bel qismidagi egilishi¬ning esa kamayishi hamda qorin devori muskullarining yaxshi rivojlanmasligi tufayli yuzaga keladi.
   

3. 
   Lordoz-Tik turganda ko'krak va qorin oldinga bo`rtib chiqadi, orqasi yassilashadi.
   

4. 
   Kifoz qad-qomatli odam tik tirganida orqasining yuqori qismi do'ppaygan va yumaloqlashgan, yelkalari oldinga osilgan, boshi oldinga egilgan, qornining pastki qismi bo'rtgan bo'ladi. Bunday qad-qomat umurtqa pog'onasini bo'yin va bel qismidagi oldinga egilishlarini normaga nisbatan kam, ko'krak qismidagi orqaga egilishning esa ko'p bo'lishi tufayli vujudga keladi.
   

5. 
   Kekkaygan qad-qomatli odamning orqasi to'g'ri va tekis, qorni ichiga tortilgan bo'ladi. Bunday qad-qomatli umurtqa pog'onasi¬ning ham egilishlari normaga nisbatan kam bo'lishi natijasida yuzaga keladi.
   

6. 
   Skolioz qad-qomat. Tik tirganda yelkalarning biri baland, biri past, kuraklarni biri baland, biri past bo`ladi. Ko`ylaksiz, yalong`och holatda ko`rganda, umurtqa pog`onasining o`ng yoki chap tomonga egrilanganini ko`rish mumkin.
   

3.