Topshiriq - 16
1. Estetikani o‘qitishning hozirgi kundagi ahamiyati nimada?
Javob:
Aslini olganda estetika fani bir tomondan insonning atrof muhit, voqelikka, go’zallik va xunuklik qadriyatlari doirasidagi olamni yaratish jarayonidagi faoliyatini namoyon etadi.
Insonning estetik tafakkuri shakllanib, rivojlanib, takomillashib borgani sari uning ijtimoiy-ruhiy, mafkuraviy-g’oviy, siyosiy-ma’naviy intilishlari ham tobora tiniqlashib boradi.
Shunday qilib, estetika fani voqelikni estetik mushohada qilish va badiiy ijod jarayonlarining uzviy mutanosibligini namoyon qiladi va ifodalanadi. Boshqacha qilib aytganda, estetika – bu nafosat olami, san’at va badiiy ijod jarayonlari qonuniyatlarini his-tuyg’u, sezgini idrok qilish vositalari orqali o’rganadigan fandir.
Estetika fani insoniyat tomonidan borliqni estetik o’zlashtirish mohiyati va qonuniyatlarini o’rganadi. Borliqni estetik o’zlashtirish esa san’atning asosiy mazmunini tashkil etadi. Shuning uchun estetika fani san’atning ilmiy-uslubiy metodlarini zamini boy xizmat qiladi.
Estetika faning o’ziga xos xusiyati shundan iboratki, bu fan inson tevarak atrofidagi moddiy vg ma’naviy boyliklarning barchasini qamrab olishga, inson faoliyatining barcha jabhalaridagi go’zallik olamini san’at barcha turlari vositasida chuqur o’rganishlariga da’vat etadi. San’at esa estetik boyliklarni yaratish manbaidir.
Estetika fani – badiiy ongning vujudga kelishini va uning ziddiyatli rivojlanishini, shuningdek, inson estetika faoliyatining oliy shakli – san’atning mohiyatini ochib beradi. Estetika fani predmeti, uning muammolari va vazifalari o’zgarib boradi.
Estetikaning asosiy masalasi – estetik ong voqelikka qanday munosabatda bo’ladi, jamiyatini iqtisodiy bazisi qanday qilib estetik ongning barcha tur va ko’rinishlarini belgilaydi degan masalani hal qilishdan iborat. Estetika o’z taraqqiyotida boshqa fanlarning yutuqlariga ta yayanadi va o’z navbatida ijtimoiy ong va ijtimoiy amaliyotning o’ziga yaxshi shakllariga faol ta’sir ko’rsatadi, ularni boyitadi.
Estetika amaliyoti adabiy – badiiy tanqidda yaqqol namoyon bo’ladi. Badiiy tanqid bilan estetik nazariya o’rtasida azaldan uzviy bog’liqlik mavjud. Bu bog’liqlikni «tanqid – bu harakatdagi estetikadir» degan ibora mazmunida ham k°ramiz.
Adabiy – badiiy tanqid – bu estetika fani bilan san’at amaliyoti °rtasidagi °zaro bog’liqligi ramzidir.
Estetik nazariya san’atkor dunyoqarashi shakllantirishda muhim omil hisoblanadi. Estetika fani san’atdan baxramand bo’luvchilar – tomoshabin, kitobxon, tinglovchi uchun ham katta ahamiyat kasb etadi. Estetika fani san’at haqida faqat bilimlar beribgina qolmay, kishilarda badiiy ijodga nisbatan xurmat uyg’otadi. Eng avvalo aqliy va jismoniy kuch talab qiladigan soha ekanligidan boxabar qiladi.
Estetik nazariya jamiyat hayotining barcha sohalariga kirib boradi va ularni ma’naviy boyitadi, ijtimoiy – ma’naviy ishlab chiqarishning muhim omili sifatida odamlar estetik madaniyatini shakllantiradi. U boshqa fan sohalari kabi bevosita ishlab chiqarishda qatnashadi. Ayni paytda u jamiyat estetik ongining tarkibiy qismiga aylanadi, jamiyat umumiy taraqqiyotiga munosib hissa qo’shadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |