|
Курс ишининг предмети. Ишлаб чиқариш корхоналари давлатда жуда ката
ўрин эгаллайди. Бундай шароитда, давлат томонидан корхоналар хўжаликмолиявий фаолиятини тартибга солиш, уларга турли имтиёзлар бериш ва қўшимча молиявий ресурслар билан таъминлаш, корхоналарда юзага келиши мумкин бўлган рискларни камайтиришда муҳим аҳамият касб этади. Бу борада мамлакатимизда ҳам кўплаб ижобий ишлар амалга оширилиб келинмоқда.
Курс ишининг объекти. Корхоналарда молиявий барқарорликни бошқариш қуйидаги асосий жараёнларни ўз ичига олиши лозим: - маълум даврлар оралиғида корхоналар молиявий барқарорлигини таъминловчи асосий кўрсаткичларни режалаштириш; - корхоналар молиявий барқарорлигини аниқловчи асосий параметрларни мониторинг қилиш; - молиявий барқарорлик ҳолатини баҳолаш; - молиявий барқарорликнинг белгиланган параметрларига эришишга қаратилган бошқарув қарорларини ишлаб чиқиш.
Курс ишининг мақсади ва вазифалари. Ишлаб чиқариш корхоналарини такомиллаштириш асосий мақсад ҳисобланади. Бошқарувнинг бундай ёндашуви, биринчи навбатда корхоналар молиявий барқарорлигини ҳар томонлама баҳолаш имкониятини берса, кейинги навбатларда эса, молиявий барқарорликка эришиш мумкин бўладиган даврни аниқлаш имкониятини яратади ҳамда тезкор бошқарув қарорларини қабул қилиш учун керак бўлган ҳар қайси вақтда молиявий барқарорликни баҳолаш имкониятини беради.. Демак, ишлаб чиқариш муносабатлари шароитида кескин рақобат муҳитини эътиборга олган ҳолда, корхоналар раҳбарлари, молиявий менежерлари олдида турган асосий вазифалардан бири жорий ва стратегик фаолиятни белгилашда корхонанинг молиявий ҳолатини мустаҳкамлашга алоҳида эътиборни каратиш, молиявий барқарорликни бошқаришда молиявий бошқарувнинг роли ва аҳамиятини янада ошириш, молиявий барқарорлик мониторингини ташкил этиш ва ривожлантириб бориш, молиявий бошқарувни ташкил этишда хорижий давлатларнинг илғор тажрибаларидан самарали фойдаланиш ҳисобланади.
Иқтисодиётни ўрганишда ва уни ҳаётга тадбиқ этишда, биз аввалам бор унинг энг муҳим бўлган қирраларини англашга киришамиз. Инсоният пайдо бўлиб ҳаёт жараёни ривожланиши билан жамиятда ва одамлар ўртасида шундай бир категория пайдо бўлдики, унинг борлигини ҳеч ким рад эта олмайди. Бу инсонларнинг эҳтиёжидир. Эҳтиёж ҳар бир инсонда, ҳаттоки, ҳайвонларда ҳам мавжуддир. Лекин шу ўринда, биз айта оламизки инсон эҳтиёжлари ҳайвонларнинг эҳтиёжидан жуда ката фарқ қилади. Инсонлар йиғилиб жамиятни ташкил этгандан кейин бу ўз ўрнида жамият эҳтиёжларини келтириб чиқаради. Эҳтиёж бўлса ўз ўрнида яна бир муҳим элемент талабга йўл очади. Ҳар қандай эҳтиёжлар ҳам талаб бўла олмайди. Улар маълум бир мезонлардан ўтгандан кейин бу элемтга айланади. Шуни қарор қилдикки талаб ҳақида қисқача маълумот беришга. Ва шу ўринда талаб бир одамга ёки айни индививидуалга тегишли бўлса, ялпи талаб деган атама ҳам бизга унинг кенгроқ доирадаги тушунчасини англатади. Яъни эҳтиёжларнинг кенгайиб бориши ва ҳамда жамият тараққиёти мобайнида мамлакат ёки маълум бир худудларда бир индивидуалга эмас, аксинча жуда кўплаб одамларнинг манфаатлари доирасида юзага келадиган, ҳамда улар кўпчилик томонидан ўзлаштириладиган ва истемол қилинадига талабдир. Ялпи талаб шу ҳолатни англатиши билан оддийсидан фарқ қилади.Жамият эҳтиёжлари чексиздир. Улардан оқилона фойдаланиш учун эса ҳар биримиздан билим ва шу соҳадаги кўникма талаб қилинади. Ресурслардан оқилона фойдаланиш зарурдир. Иқтисодиётни мувозанатли ривожлантириб, унинг барқарор ўсишини таъминлашда энг аввало ялпи талабнинг мазмунини билиш зарур. Ялпи талаб (aggregate demand, AD) – барча истеъмолчилар, яъни аҳоли, корхоналар ва давлат томонидан нархларнинг муайян даражасида сотиб олиниши мумкин бўлган турли товарлар ва хизматларга бўлган талабнинг умумий ҳажмидир2. Шунингдек, ялпи талабни миллий иқтисодиётдаги реал пул даромадлари ҳажми сифатида ифодалаш ҳам мумкин. Ялпи талаб барча истеъмолчиларнинг турли хил товарларга ва хизматларга бўлган талаблари йиғиндисидан ташкил топади. Биламизки, товар ва хизматлар икки хил бўлади: шахсий истеъмол товарлари ва тадбиркорлар ишлаб чиқариш жараёнида унумли истеъмол қиладиган ишлаб чиқариш омиллари – ер, капитал ва ишчи кучи. Истеъмол товарлари турли-туман моддий, маънавий товарлар ва хизматларни ўз ичига олади. Шунингдек, турли кўринишдаги (масалан, давлат, хусусий, жамоа, корпоратив) тадбиркорларнинг ишлаб чиқариш омилларига бўлган талаби ҳам турли-тумандир (масалан, турли машиналар, станоклар, асбоб-ускуналар, иншоотлар, транспорт воситалари, ёнилғи, хомашё, материаллар, ишчи кучи ва ҳ.к.). Талабнинг умумий миқдори сотиб олишга мўлжалланган товарларнинг турлари, миқдори, сифати ҳамда нархига боғлиқ бўлади. Уни қуйидаги чизма орқали осонроқ тушуниш мумкин. Ялпи талаб- бу барча истеъмолчилар, яъни аҳоли, корхоналар ва давлат ва давлат нархларининг ўртача даражасида сотиб олиши мумкин бўлган турли товарлар ва хизматларнинг умумий ҳажмини, ёки миллий иқтидодиётдаги реал пул даромадлари ҳажмини билдиради. Бошқа шароитлар ўзгармай қолганда, нарх даражаси қанча паст бўлса, истеъмолчилар (мамлакат ичидаги ҳамда чет элдаги) миллий ишлаб чиқариш реал ҳажмининг шунча ката қисмини ва аксинча, нарх даражасини қанча юқори бўлса, шунча кам қисмини сотиб олади. Шундай қилиб, нарх даражасининг ошиши, бошқа шароитлар ўзгармай қолганда ялпи талаб ҳажмининг камайишига сабаб бўлади. Аксинча, нарх даражасининг пасайиши япли талабнинг ошишига олиб келади.Ялпи талбга нархдан ташқари таъсир қилувчи омилларнинг ўзгариши ҳам милий ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгаришига олиб келади. Нарх даражаси ва талаб билдирган миллий ишлаб чиқариш ҳажми ўртасидгаи бу тескари боғлиқлик 1-чизмада аниқ ифодаланган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
