Topografiyalíq anatomiya páni boyínsha oqíw metodikalíq-kompleks

Ximiyalıq usıllar
Jergilikli hám ulıwma xızmetler arqalı qan aǵıwlardı toqtatıw. Baslanǵıshshıǵa tómendegiler kiredi: perekis vodorod toqımaǵa tiyiwi Menen ózinden kislorod ajıratıp shıǵaradı hám qandıń geweklestiriwge kómeklesedi. 3% suyıqlıq jaǵdayında onı iyiw boslig'i, murın hám jatır, tereń jaralarda qan aǵıwdı toqtatıwda isletiledi, permanganat kaliy tásir kúshi áyne vodorod perikisiga teń keledi. Onı ıssı suwda suyıqlashtirib 1:500 - 1000 (50-600) eritpe tayarlanadı hám ol arqalı jaralardıń ishi juwıladı, 2% antipirin eritpe qollanıladı. Sol eritpelerge tampon ho'llanib qanap turǵan jaralardıń ishine basıladı. 50% uksusnovinno kamennogo kislota alyumin eritpesi kúshli gemostatik ózgeshelikke iye.
Ulıwma iskerlikke iye bolǵan gemostatik elementlar: xlorid kalsiy qandıń geweklashini tezlestiredi. 10% taza jaǵdayda bolǵan eritpeni vena qan tamırı arqalı jiberiledi. Úlken mallarǵa 40 -120 ml, mayda haywanlarǵa 10 -20 ml 1:1000 adrenalin eritpesi vena qan tamırı arqalı, iri haywanlarǵa 15 ml den kem bolmaǵan muǵdarda, mayda haywanlarǵa 1, 5-2 ml. adrenal qan tamır diywalinı toraytiradi, tromb payda bolıwın tezlestiredi. Onıń tásir kúshi 8-10 minutaǵa jetedi. Parenxima hám murın boslıǵınan qan aǵıwında 2-5% efedrin eritpesin teri astı yamasa vena tamırı arqalı jiberiledi: 15-0 ml iri, 0, 5-1 ml kishi buyımlar ushın qollanıladı.

Fizikalıq usıllar
Suwıq suw vagokonstruktor nerv talshıqların tásirlendiriwi nátiyjesinde qan tamırdıń kólemi qisqaradı. Rezinalı qapshıqqa suwıq suw yamasa maydanlanǵan muz bólegin toltırıp deneniń qanap atırǵan jayına basıladı. Kóbinese bul usıldı murın boslıǵınan qan aǵıwında qollaw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Ekilemshi dáreje urılıwlarda (gematoma) suwıq usılı menen basım baylamın qosıp qollaw kerek. Joqarı temperatura qan quramındaǵı belok elementlerin qoyıwlastırıp tromb prosessini tezlestiredi.
Suwıq usıl menen birge ıssı usıl da qan aǵıwdı toqtatıw ushın isenimli bolıp tabıladı. (50-60⁰) ıssı permanganat kaliy (1:1000) eritpesi qospası menen birge qollaw kerek.
Xirurgiya diotermiyasi (elektr pichog'i) Operaciya sheńberinde jaylasqan jara toqımaların keń kóleminde nıǵızlastıradı hám tamırdaǵı qanlardan tromb payda bolıwın tezlestiredi. Denede bolǵan qandıń geweklashini kúsheytiw maqsetinde iri haywanlarǵa 400-500 ml hám mayda mallarǵa 40 -50 ml qosıla alatuǵın qan quyıladı.
Azbukinniń kalciylengen plazmasi: Operaciyanı baslawdan 6 -12 saat aldın vena qan tamırınan alınǵan 300 ml qan quramına 10%-li ashqıltım limon natriy duzı eritpesi qosıladı (100 ml qan esabına 3-5 ml) hám tıgıw ushın salqın jayǵa qóyıladı. Keyinirek ajralıp shıqqan sitrat plazma ajıratıp alınadı hám ol saqlanadı. Sitrat plazmasiga 5% kalsiy xlorid eritpesi qosıladı (qatnası 9:1). Kalciylengen gewek plazmani tamponga surtib qanap atırǵan jaranıńjúzine basıladı.
Toqıma tampon qan aǵıp turǵan jaranıńboslıǵına sharbı yamasa bulshıq et toqıması Menen (tawıqtan alınǵan jaqsı) toldırıladı. Toqıma tamponning tiykarǵı ózgesheligi sonda, bul toqıma óz quramınan kóp muǵdarda tromboqinaza fermenti shıǵarıwǵa iye.
Ketgut: parenxima esabınan jara qanayotganda, 6 -8 metr taza ketgut jara ishine tiqiladi, ol ózinden tromboqinaza ajıratıp shıǵaradı, 2-4 hápte ótiwi menen tiqilgan ketgut denege sıpalib ketedi.
Vitamin K qan toqtatıw boyınsha júdá kúshli esaplanadı. Tábiy vitamin K balıq unidan, bedadan alınadı.
Jelatin qandıń geweklesiwi hám qatıwı ózgeshelikin asıradı. 10% izotonik natriy xlor eritpesi menen isletiledi. Jelatinning qollanıwı: yaradan shıǵıp atırǵan qandı toqtatıw ushın, teri astı yamasa bulshıq etleraro úlken haywanlarǵa 300 ml hám kishi mallarǵa 20 ml muǵdarında jiberiledi.