To’pni pastdan va yuqoridan o’yinga kiritish usullari

Pastdan to’pni o’yinga kiritish. To’pni o’yinga kiritishni bajarishda, o’yinchi to’rga yuz bilan turishi eng ko’p qulay holat hisoblanadi. Oyoqlar elka kengligida va biroz bukilgan holda qo’yiladi. Bitta oyoq maydonchada oldinga qo’yilgan. To’p tirsakdan bukilgan qo’lda bo’lib, taxminan bel balandligida bo’ladi. Zarba beruvchi qo’l siltash uchun orqaga uzatiladi, so’ngra yuqoriga otilgan to’p pasayishi vaqtida, past-orqa tomoniga zarba beriladi. Zarba berish vaqtida panjalar mustahkam langan, barmoqlar siqilgan. Gavdani og’irligini orqada turgan oyoqdan oldinda turgan oyoqqa o’tkaziladi. To’pni uchish yo’nalishi va balandligi panjani to’p bilan bir-biriga tegish vaqtiga bog’liq bo’ladi. To’pni oshirishni musht bilan ham bajarish mumkin. (46-rasm)


Yon boshdan to’pni o’yinga kiritish, to’pni pastdan to’g’ri oshirishdan farqi shundaki, bunda o’yinchi to’rga yon tomoni bilan turadi. To’p chap qo’lda bel balandligida ushlab turiladi. To’pni 1m balandlikka irg’itib uruvchi (o’ng) qo’lni, to’g’ri ushlagan holda past-orqaga siltash uchun uzatiladi. Gavdani engilgina burab va shu tomonga engashadi. Tanasining og’irligi o’ng oyoqqa o’tkaziladi. To’pni zarbani past-old tomoniga uriladi.(47-rasm)



Tepadan to’pni o’yinga kiritish. O’yinchi tepadan o’yinga kiritishdan oldin yuz bilan to’rga qarab turadi. Oyoqlarni yon tomonga ochib, biroz bukib turadi. To’pni yuqoriga irg’itib va bir vaqtni o’zida o’ng qo’lni siltab to’pni pasayish vaqtida imkon boriga eng yuqori nuqtasiga zarba beriladi. To’pga zarba beruvchi kuchni oshirish uchun siltashni va keyinga zarba beruvchi qo’l paytini amplituda bilan bajariladi.
Yon boshidan to’pni o’yinchi kiritish turgan holda bajariladi. To’pni yuqoriga chap qo’l bilan 1,5 bilandlikka irg’itish vaqtida o’yinch tana og’irligini o’ng oyoqqa o’tqazadi va o’ng qo’lni past-orqaga uzatadi, gavda esa qo’lni siltash tomoniga qarab egiladi. To’pni pasayish vaqtida, gavada va oyoqni rostlash boshlanadi, shuningdek to’p bilan eng yuqori nuqtasida uchrashish uchun o’ng qo’lni yuqoriga to’g’ri yoy bo’ylab faol harakatlantiriladi. Chap qo’l pastga tushiriladi. Gavda, oyoqni yozilish tezligi va zarba berish vaqtida uruvchi qo’l kuchayadi. To’pni oshirishda elka kamarini yuqorisi va gavda mushagini ishtiroki bilan bajariladi, bu esa katta kuch bilan to’pga zarba berishga imkon beradi. To’pni qabul qilib olishni qiyinlashtirish maqsadida, to’pni oshirishni aylantirish bilan bajariladi. Aylanma harakat to’pni markaziy nuqtasidan aralashtirib zarba berish hisobiga vujudga keladi. Bu aralashish chapga, yuqoriga va pastga bo’lishi mumkin. Ana shunga bog’liq holda to’p vertikal bo’ylab yoki gorizontal o’q atrofida aylanishi mumkin. To’pni aylinish bilan oshirishdan tashqari, ko’p jamoalarni o’yinchilari to’p oshirishni aylantirmasdan, yoki planiruyushie (uchuvchi) usulidan keng foydalaniladi. To’pni aylantirmasdan bajarish texnikasi bo’yicha to’pni yuqoridan to’g’ri va yon tomondan oshirishga o’xshash bo’ladi. Texnikasini bajarishni asosiy farqi zarba beriladigan joyni va qisqa siltashdan iboratdir.(49-rasm)
A ylantirmasdan to’pni oshirishda zarba berish (vektor kuchi) yo’nalishi to’pni og’irlik markazi orqali o’tadi. To’pni oshirish kalta, qisqa-qisqa harakat bilan bajariladi. To’pni aylanmasdan o’chishi ma’lum tezlikda u turni orqasida kutalmaan joyga tushadi.