Ton r maxsu kent d ogik

n
i
i
l
l
g
g
a
a
n
n
 
 
v
v
a
a
 
 
t
t
a
a
v
v
s
s
i
i
y
y
a
a
 
 
e
e
t
t
i
i
l
l
a
a
d
d
i
i
g
g
a
a
n
n
 
 
a
a
d
d
a
a
b
b
i
i
y
y
o
o
t
t
l
l
a
a
r
r
 
 
r
r
o
o
‘
‘
y
y
x
x
a
a
t
t
i
i
:
:
 
 
 
 
1.K.Xoshimov "Pedagogika tarixi" T."O‘zbekiston" 1997 yil.  
2.Safo Ochil, K.Xoshimov "O‘zbek pedagogikasi antologiyasi" T. "O‘qituvchi" 1995 yil. 
 
10-mavzu Zaxiriddin 
Muxammad 
Bobur, 
Abduraxmon Jomiy, Alisher Navoiy va 
Jaloliddin Davoniylarning asarlarida ta’limiy-axloqiy qarashlar 
 
Reja: 
1. Zaxiriddin Muxammad Bobur xayoti xaqida. 
2.Abdurahmon Jomiy xayoti va ijodi xaqida. 
3.Alisher Navoiy xayoti va ijodi xaqida. 
4.Jaloliddin Davoniyning xayoti va ijodi xaqida. 
 
Tayanch iboralar: “Axloqiy Jaloliy”, “Aziz farzandimga nasixat”, o‘z davrining Aflotuni, o‘z 
davrining Ptolomeyi . . .     
Darsning maqsadi: Zaxiriddin Muxammad Bobur, Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy va 
Jaloliddin Davoniylarning xayotlari va ijodlari xaqida talabalarda bilim, malaka va ko‘nikmalarini 
shakllantirish. 
 
1.  Zaxiriddin Muhammad Bobur 

---

Zahiriddin Muhammad Bobur o‘zbek xalqining yirik mutafakkiri, davlat arbobi, o‘zbek mumtoz 
adabiyotinint ko‘zga ko‘ringan vakili, tarixchi, olim, shoir va tarjimondir. U temuriylar avlodidan bo‘lib, 
Hindistonda «Buyuk mo‘g‘ullar imperiyasi» deb nom olgan davlatning asoschisi hisoblanadi. 
Bobur 1483 yili Andijonda tug‘ildi. Uning bolalik yillari mana shu yerda o‘tdi. Uning otasi 
Umarshayx temuriylar sulolasiga mansub bo‘lib, o‘sha davrda Farg‘ona viloyatida hokimlik qilar edi. 
Bobur saroy muhitida tarbiyalandi, yoshligidanoq ilm-fanga mehr qo‘ydi, ayniqsa, adabiyot va tarix bilan 
qiziqa boshladi. 
Umarshayx vafotidan keyin Bobur 12 yoshda taxtga o‘tirib, davlatni boshqarish ishi bilan 
shug‘ullana boshlaydi. 
U 1530 yilda Agrada vafot etdi. Keyinchalik uning hoki Qobulga keltirib dafn etildi. 
Bobur o‘zbek adabiyoti, tarixi, gsografiyasi, falsafasiga katta hissa qo‘shgan mutafakkirdir. U 
yoshligidan boshlab ijod bilan shug‘ullandi, lirik she’rlar yozdi. Uni butun jahonga tanitgan asari 
«Boburnoma»dir. «Boburnoma» juda qimmatli adabiy-tarixiy asar bo‘lib, u XV asr oxiri va XVI asrning 
30-yillarigacha bo‘lgan murakkab tarixiy voqealarni o‘z ichiga oladi. Bobur ushbu asarda Movarounnahr, 
Afg‘oniston, Xuroson va Hindistondagi siyosiy voqealarga batafsil to‘xtaladi. Unda o‘zaro urushlar, taxt 
uchun kurashlar, xalq ahvolining yomonlashuvi va boshqa voqealar bayon qilinadi. Shuningdek, Bobur 
Andijon, Samarqand, Kobul va Dehlidagi o‘z faoliyatiga ham to‘xtaladi. «Boburnoma» asari geografiya 
xaqida ham qimmatli ma’lumot beradi. Adib ushbu asarda «shuncha ko‘p geografik nomlar, kishilar nomi, 
hayvonot va o‘simliklar nomini keltiradiki, bularning hammasi uning noyob xotira quvvatiga ega 
bo‘lganini isbot qiladi. Bobur chst el tillaridagi kishi va gsografik nomlarni mumkin qadar aslida qanday 
bo‘lsa,shunday berishga harakat qiladi». (O‘zbek sovet ensiklopediyasi, 2-jild, Toshkent, 1972, 296-bet). 
Yuqoridagi asardan tashqari, Bobur aruz vazni va qofiyaga bag‘ishlangan «Mufassal» nomli asar 
yozgan, huquqshunoslikka oid uning «Mubayyin» risolasi ham ma’lum, musiqaga bag‘ishlangan «Musiqiy 
ilmi» nomli kitob ham bitgan. Shuningdek, Bobur Xoja Ahrorning «Volidiya» risolasini fors-tojik tilidan 
o‘zbek tiliga tarjima qilgan. 
Bobur g‘azal, ruboiy, masnaviy va boshqa janrdagi she’rlarida o‘z o‘tmishdoshlari Umar Xayyom, 
Hofiz, Navoiylarning eng yaxshi an’analarini davom ettirdi. 
U insonparvar shoir bo‘lib, inson va uning erkini, baxtini kuyladi, ishq-muhabbat, vafodorlik, 
mehru shafqat haqida so‘z yuritadi. 
Bobur ma’rifatni xalq orasiga yoyishga, ilm va jamiyat ravnaqi yo‘lida xizmat qildirishga intildi.