Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

10.2. Тадбиркорлик фаолиятининг шакллари, уларни ташкил этиш ва 
бошқаришнинг бозор тизимлари 
78
Макконнелл К., Брю С. Экономика. Принципы, проблемы и политика.- М.: Республика, 1992, с.38. 

---

214 
Ҳозир жаҳонда ишлаб чиқарувчи кучлар даражаси ва ўзига хос 
томонларининг беқиёс даражада бир-бирига қўшилиб кетиши кузатилади. 
Ишлаб чиқарувчи кучларнинг ижтимоий, умумдавлат мақсадларида 
фойдаланадиган ва ниҳоят, жамоа, гуруҳ, хусусий ва шахсий мақсадларда 
ишлатиладиган турлари мавжуд. Шунга мос равишда тадбиркорликнинг турли-
туман: давлат, жамоа, хусусий, аралаш ва бошқа ҳосила шакллари ривожланади. 
Турли мамлакатларда давлат корхоналарининг ҳуқуқий мақоми турли-
туманлиги билан анча фарқланади. Ҳатто бирон бир мамлакатда барча давлат 
корхоналари фаолиятини тартибга солувчи ягона қонуний ҳужжат мавжуд 
эмас. 
Юқорида кўриб ўтилган шароитлар асосида давлат корхоналарини учта 
гуруҳга бўлиш мумкин: 
- бюджет корхоналари; 
- давлат ишлаб чиқариш корхоналари; 
- аралаш компаниялар. 
Бюджет корхоналари – давлатнинг вазифаларини бажариш билан 
боғлиқ ҳолда фаолият кўрсатувчи ҳамда давлат бюджети ҳисобидан 
молиялаштирилувчи ҳуқуқий ва хўжалик мустақиллигига эга бўлмаган 
корхоналар.
Улар ўзларининг ҳолати бўйича давлатнинг маъмурий-
бошқариш тизимига киради ва бирон-бир вазирлик, маҳкама ёки маҳаллий 
ўзини-ўзи бошқариш органларига бевосита бўйсунади ёки уларнинг 
таркибий қисми ҳисобланади. Барча даромад ва харажатлари давлат бюджети 
орқали ўтиб, олинган фойдасидан солиқ тўламайди.
Давлат ишлаб чиқариш корхоналари
–
хўжалик фаолияти билан 
бирга давлат томонидан белгиланган доирада бошқариш ва тартибга 
солиш вазифаларини ҳам бажарувчи, алоҳидалашган мол-мулкка эга