Tok transformatorlar

Tok transformatorlar.

Bunday transformatorlar katta qiymatli toklarni oddiy ampermetr bilan o‘lchash hamda vattmetr, energiya hisoblagich (schotchik) va fazometrlarning tok chulg‘amlarini ulash uchun ishlatiladi. Shu sababdan ularni tok transformatorlari deyiladi. Tok transfor­matorining birlamchi chulg‘ami kesim yuzasi katta bo‘lgan simdan yasalib, tarmoqqa ketma-ket ulanadi. Chulg‘amlardagi o'ramlar shunday tanlanadiki, bunda birlamchi chulg‘amning toki nominalga teng bo‘lganda, ikkilamchi zanjirdagi tok 5 A bo‘lsin. Tok transformatorlarining ish rejimi qisqa tutashuv rejimiga yaqin bo‘ladi va ular uchun toklar tenglamasi quyidagicha yoziladi:

= - =-(W₂/W₁)I₂ = I₂/k.
Tok transformatori normal ishlayotganda uning ikkilamchi chulg‘ami uzib qo‘yilmasligi kerak. Mabodo uzib qo‘yilsa, ikkilamchi chulg‘am toki I₂=0 bo‘lib, birlamchi chulg‘am toki o‘zining ilgarigi katta qiymatini o‘zgartirmaydi. Uning magnit oqimi esa ikkilamchi chulg‘amda katta EYK hosil qiladi. Bu magnit isroflarning oshib ketishiga, shunigdek tok transformatorining me’yordan ortiq qizib ketishiga olib keladi.
Tok transformatorini tarmoqdan uzishda dastlab uning ikkilamchi chulg‘ami shuntlanib, keyin o‘lchash asboblari ajratiladi.
Tok transformatoriarini 5 ta aniqlik klassiga bo'ladilan statsionar
(ko‘chmaydigan) turlari — 0,2; 0,5; 1; 3 va 10, laboratoriya tok transformatoriari esa — 0,01; 0,02; 0,05; 0,1 va 0,2. Bu keltirilgan raqamlar tokning nominal qiymatidagi tok xatoligidir.
Nominal kuchlanish U ≥ 220 kV bo'lganda tok transformatori kaskad
sxemasi bo‘yicha, ya’ni ikki pog'onali qilib bajariladi Bu rasmda ko‘rsatilgan kaskadli tok transformatorining har bitta pog‘onasini kuchlanishi 250/ kV bo‘lgan tok transformatori tashkil
etadi.B irinchi pog‘onadagi ikkilamchi chulg‘am ikkinchi pog‘onaning birlamchi chulg‘amini tok bilan ta’minlaydi. Yuqori kuchlanishda ikki
pog'onali tok transformatorining bir pog‘onaliga nisbatan tannarxining
taxminan 2 marta kamligi uning afzalligi b o ‘lsa, kaskad sxemada
chulg'amlar qarshiliklarining oshishi tufayli to k transformatori
xatoligining ko‘payishi esa uning kamchiligi h isoblanadi. Tok transformatori ni tarmoqqa ulashda uning qoplamasi va 2-chulg'amining
chiqish uchlaridan biri ycrga ulanadi. Tok transformator i normal ishlash
jarayonida, uning ikkilamchi chulg'ami uzib qo'yilmasligi kerak, aks
holda ikkilamchi chulg‘am toki 1,= 0 boMib, birlamchi chulg ' am toki I ;
esa o' zining ilgarigi katta qiymatini o'zgar ti rmay uning hosil qilgan magnit oqimi ikkilamchi chulg' amda katta EYK hosil qiladi. Bu esa magnit isroflarining oshib ketishi sababli tok t ransformatorining me'yorid aortiq qizib ketishiga olib keladi. Tok transformator i ni tarmoqdan uzishda, dastlab uning ikkilamchi chul g 'ami shunt qilinib, o'lchash asboblari ajratiladi
Kuchlanishi 110 kV bo‘lgan kuch transformatori bakining ichiga o'rnatilgan tok transformatorining ulanish sxemasi.
a) L_] va L₂-birlamchi chulg'am uchlari; va — ikkilamchi chulg'am uchlari; tok transformatorining konstruksiyasi
b)

1-kirish uchining o'tish flanetsi;
2-qora qayindan yasalgan planka;
3, 4-tok transformatorlari;
5-birlamchi chulg'am vazifasini bajaruvchi o'tkazgich;
6 -karton izolatsiya;
7-ikkilamchi chulg'am o‘tish izolatori qisqichi;
8-bak qopqog‘i;
9- moyli rezervuar;
10 -izolatsion silindr.