Tohiriylar va somoniylar

Somoniylar davlatida zarb qilingan tangalar

• ISMOILIY
• MUHAMMADIY
• G’ITRIFIY

9-asr o’rtalariga kelib, Ahmad va katta o’g’li Nasr Somoniylar Movarounnahrning ko’pchilik hududlarini birlashtirishga muvaffaq bo’ladilar.Nasr I Ahmad Somoniy davrida Movarounnahr mavqeyi yanada kuchaydi.Samarqant davlat poytaxtiga aylantirildi. Nasr ukasi Ismoil Somoniyni Buxoroga noib etib tayinladi.Ko’p o’tmay, Ismoil o’z hokimiyatini kuchaytirib olgach, o’zining vassallik mavqeyini tan olmay Nasrning xazinasiga to’laydigan yillik daromad miqdorini keskin pasaytirdi. Natijada aka-uka Somoniylar o’rtasida kurash boshlandi. 888-yilda ular o’rtasida katta urush kelib chiqib, Ismoil g’olib chiqadi va hokimiyatni o’z qo’liga oladi. Akasi Nasrning vafotidan keyin Ismoil Somoniy Movarounnahrning yagona hukmdoriga aylandi. U Movarounnahrni birlashtirgach, musathakm feodal davlat tuzishga kirishadi. U katta qo’shin to’plab kochmanchilar dashtiga askar tortdi va Taroz shahrini egallaydi. Movarounnahrda kuchayib borayotgan Somoniylar Bog’dod xalifalarini bezovtalantirib qo’yadi.898-yil xalif Ismoilni taxtdan tushirish va Movarounnahr o’rinbosari o’rnida Saffaridlardan Amr ibn Laysning kelishi haqida farmon chiqaradi. Ammo Balxda bo’lib o’tgan jangda Ismoil g’alaba qozonadi va xalq xalifalik istibdodidan xalos bo’ladi.