Tog‘ jinslari massivining umumiy tabiiy va texnogen tuzilmaviy mexanik xususiyatlari Reja

ichki 
va tashqi yadro, ichki va tashqi mantiya, yyer qobig‘i
. 
2.1-rasm. Yyerning ichki tuzilishining umumiy sxemasi (chuqurlik ming km). 
Yyernining tashqi qattiq po‘stlog‘i (y
yer qobig‘i
) ning o‘rtacha qalinligi 32 
km, qitalar bo‘ylab u 20÷70 km, okeanlarda esa 5÷15 oraliqda o‘zgaradi. 
CHuqurroqda 
tashqi mantiya
joylashgan bo‘lib, yyer qobig‘i va tashqi mantiyani 
ajratib turuvchi seysmik chegara yuzasi Moxorovich (qisqacha Moxo) chegarasi 
deb yuritiladi. Bunda bo‘ylama egiluvchan to‘lqin tezligi V
p
sakrashsimon tarzda 8 
km/s dan katta qiymatgacha ortadi. U holda yer qobig‘idagi bo‘ylama egiluvchan 
to‘lqin tezligi odatda 6÷7 km/s (eng katta ko‘rsatkich 7,4 km/s) ni tashkil etadi. Bu 
esa o‘z o‘rnida yuqori mantiya mahsulotlarining zichligi (3,3÷3,7 g/sm
3
gacha) yer 
qobig‘iniki (2,7÷3,0 g/sm
3
) ga nisbatan ancha ortishiga olib keladi.

---

700÷900 km chuqurlikda tashqi manti 
ichki mantiya
bilan o‘rin almashadi. 
Ularni seysmik to‘lqinlar tezligi ortishi va mahsulotning elektr o‘tkazuvchanligi 
oshishi bilan tasniflanadigan Golitsin qatlami (tashqi mantiyaning ichki qatlami) 
ajratib turadi.
2900 km ga yaqin chuqurlikda ichki mantiya yerning 
tashqi yadrosi
bilan 
chegaralanadi. Bu chegarada bo‘ylama tarqaladigan to‘lqin tezligi keskin ravishda 
13,2÷13,7 dan 8,1÷8,5 km/s gacha kamayadi va ko‘ndalang tarqaladigan to‘lqinlar 
butkul so‘nadi. Bu tashqi yadro mahsulotining suyuq agregat holatda ekanligidan 
dalolat byeradi. 
5100 km chuqurlikda tashqi yadro qattiq hisoblangan 
ichki yadro
bilan 
chegaralanadi. Bu yerda bo‘ylama tarqaladigan to‘lqin tezligi V
p 
sakrashsimon 
tarzda 10,2 km/s 11 km/s gacha ortadi. Ichki yadro mahsuloti yuqori elektr 
o‘tkazuvchanlikga ega, uning zichligi esa mantiyaning zichligiga nisbatan 70 % ga 
katta. Bu esa yadro metall tarkibda ekanligidan dalolat byeradi. 
Yerning qobig‘i va tashqi mantiya