To sh k en t axborot texnologiyalari universiteti

Ma’lumotlar bazasi jadvallari. 
Relyatsion m aium otlar bazasi 
o'zaro bog'langan jadvallardan tarkib topgan. Har bir jadval bir turdagi 
obyekt haqida maiumotlami saqlaydi, barcha jadvallaming jamlanmasi 
esa m aium otlar bazasini tashkil qiladi.
M aium otlar bazasini tashkil etuvchi jadvallar qattiq diskdagi 
katalogda joylashadi. Jadvallar alohida hujjatlar yoki elektron jadval­
larga o'xshab fayllarda saqlanadi, ulami oddiy usul bilan ko'chirish 
va nusxalash mumkin.
Ammo boshqa hujjatlardan farqli ravishda m aium otlar bazalari 
jadvallari 
ко ‘pfoydalanuvchili
rejimida foydalanish imkonini beradi, 
ya’ni bir vaqtning o'zida bir nechta dasturlar tomonidan foydalanilishi 
mumkin.
M aium otlar bazasida bitta jadval uchun m aium otlam i, indeks- 
lami, kalitlar va boshqa elementlami saqlash uchun bir nechta fayllar 
hosil qilinadi.
Ularning eng asosiysi m aium otlar faylidir. Ushbu faylning nomi
— jadvalning nomi bo'lib, uni yaratish vaqtida beriladi.
Jadvaldagi maydonlar esa ruxsat etilgan m aium otlar turining 
bittasini o'zida saqlaydi.
224

---

Masalan, sonli, sanaladigan yoki sanalar. Biror m aium ot jadvalga 
kiritilganda, uning ko'rsatilgan turga mosligi avtomatik ravishda 
tekshiriladi.
Jadval asosini uning maydonlarini tavsiflanishi tashkil etadi, har 
bir jadval kamida bitta maydonga ega bo'lishi kerak.
Jadval strukturasi o'zida quyidagi qiymatlarni aks ettirishi lozim:
— maydonlarning tavsiflanishi;
— kalitlar;
— indekslar;
— maydonlar qiymatining chegaralanishi;
— jadvallararo bog'liqlik butunligi;
— parollar.
Umuman jadval bilan quyidagi jarayonlam i amalga oshirish 
mumkin:
— yaratish (strukturani aniqlash);
— strukturani o'zgartirish (restrukturizatsiya);
— qayta nomlash;
— o'chirish.
Jadval yaratishda uning strukturasi va nomi beriladi. Saqlash 
jarayonida jadvalga tegishli bo'lgan barcha kerakli fayllar yaratiladi. 
Ularning nomlari jadval nomi bilan mos tushadi.
Jadval strukturasining o'zgarishi natijasida uning nomi va maydon- 
larining xarakteristikasi o'zgarishi mumkin. Biroq jadvalning nomi 
va fayllari o'z holida qoladi.
Jadvalni diskdan o'chirganimizda uning hamma fayllari o'chib 
ketadi. Qayta nomlashdan farqli o'laroq, jadvalni o'chirishni har 
qanday dasturiy ta’minot yordamida bajarish mumkin.