To sh k en t «0 ‘z b e k isto n»

partiya  uchun  dindan  kechdingiz.  Otangizdan  kechdingiz.
133

---

-   Zamon  shunaqa  ed i,-d ed i  u  afsus  bir  ohangda.-   Endi 
m a’lum b oidi.  Mening otam milliy qahramon ekan. Xalq ozodligi 
uchun kurashgan.  Men  shunday  otam  borligidan  faxrlanaman.
Unga javob  qildim:
-   Lekin  otangiz  sizdek  farzandi  borligidan  or  qiladi.  Siz 
qamoqdaligingizda  kelib  sizni  surishtirdi...
-   Tirik  ekanm i? -  dedi  u  shoshib.
-   Ha,  tirik  ekan.  K anada  degan  m am lakatda  yasharkan. 
Qarib  qopti.  0 ‘zbekiston  mustaqil  b o ig an id an   keyin  qish- 
lo g in g izg a  keldi.  Rahbarlar  uni  izzat-ikrom  bilan  kutib 
olishdi.  Sovg‘a-salom lar  berishdi.  U  ham  kasalxona  quri- 
lishiga  allaqancha  ming  dollar  berdi.  Sizning  otadan  kech- 
ganingizni  eshitib,  k o ‘p  afsuslar  qildi.  Bunday  farzandim 
yo‘q,  oq  qildim,  dedi.
Diyorovning  boshi  egildi.  Yerdan  ko‘z  uzolm ay  qoldi.
-   Meni  otamdan  kechishga  m ajbur  qilishdi...
Uning  gapini  shart  b o ‘ldim.
-   Yolg‘on!  Partiyaga  o ‘tish  uchun,  hukumatdan  amal 
ilinj  qilib  otadan  kechgansiz.
-   K o‘rasiz,  men  o ‘zimni  oqlayman.
-   Bunday  qilishga  endi  um ringiz  yetmaydi.  Otangizni 
ham  endi  bir  umr  k o ‘rmaysiz.  Qandoq  qilib  o ‘zingizni 
oqlaysiz.  Otangiz  o ‘tgan  yili  qazo  qildilar.  Kanadadagi  uka- 
laringiz  qishloqqa  kelib,  yurtga  osh  berib,  aza  ochdilar.  Siz 
esa  dindan  kechdingiz.
-   K o ‘rasiz,  hali  o ‘zimni  oqlayman.
-   Nim a,  yegan  kolbasani  tuflab  tashlaysizm i?  Endigi 
um ringiz  azobda  o ‘tadi.  A xir  iym onsiz  yashab  b o ‘ladimi?
Undan  jirkanib  ketdim.
-   M ening  uyim ga  nim a  istab  keldingiz? -  dedim  ko‘z- 
lariga  tikilib.
-   Pensiya  masalasiga  yordam  bersangiz.  Atigi  bir  ming 
bir  yuz  so ‘m  berar  emish.  N im aga  yetadi?  Pensiya  bera- 
diganlarda  insof bormi,  o ‘zi?
134

---

0 ‘m im dan  turib  ja g ‘iga  bir  tushiray  dedim-u,  o ‘zimni 
bosdim.  Shu  isqirt  bilan  olishib  o ‘tiramanmi.  U  sadqayi 
musht  ketsin.  0 ‘zimni  bosib,  g ‘azab  bilan  gapirdim:
-   Qaysi  xizm atlaringiz  uchun  «pensiya»  talab  qilyapsiz? 
0 ‘z  otangizdan  kechganingiz  uchunmi,  dinni  haqorat  qilga- 
ningiz  uchunmi,  um ringizda  atigi  uch  yil  ishlaganingiz  va 
uch  yil  surunkasiga  davlat  mulkini  talon-toroj  qilganingiz 
uchunmi?
M endan  biron  ish  chiqazishdan  umidini  uzdi  shekilli, 
tund  b o ‘lib  qoldi.
-   M ustaqillik  bo‘lsa  ham  biz  yorug‘likka  chiqmas 
ekanm iz-da,  mayli  asli  sho‘r  peshona  banda  ekanmiz.  M us­
taqillik,  m ustaqillik,  deysizlar,  qani  yuzaga  chiqqanimiz.  Bu 
mustaqillik  menga  nim a  berdi?
Yoshi  katta  odamni  senlab  yuborganimdan  o ‘zimni  koyi- 
dim.
-   Sen 
m ustaqillikka 
nima 
berding?  Atrofga 
qara, 
nim alar  b o ‘layotibti?  K o‘chaga  chiqib  u  yoq-bu  yoqqa  qara, 
osm ono‘par imoratlarni  ko‘r.  Qullik  yukini  yelkasidan  irg‘itib 
tashlagan  yurtdoshlarim izning  yuzlariga,  ko‘zlariga  boq.
-   E,  -   dedi  u  qo‘l  siltab. -  Bu  imoratlarni  yeb  bo‘l- 
masa.  Quruq  savlatning  kimga  keragi  bor?
-   E,  noshukur  banda.  Qorindan  boshqa  tashvishing  bor­
mi  o ‘zi?
-   Meni  senlama.
-   Sizlashga  arzimaysan.  Qani,  tuyog‘ingni  shiqillat!
U  o ‘m idan  turdi.  Bir  nim a  deb  to ‘n g ‘illadi.  Yo  meni 
so ‘kdi,  yo  mustaqillikni  so‘kdi.  Orqasidan  itarib  ko‘chaga 
chiqarib  qo‘ydim -u,  eshikni  ichidan  zanjirladim.
U  ketdi.  M ening  ko‘ksimda  o g ‘ir  tosh  qoldi.  Bir  yarim 
yildan  keyin  yangi  asr  boshlanadi.  Nahotki  shu  isqirt  ham 
biz  bilan  yangi  asr  darvozasidan  kirsa.  Yangi  asr  ostonasida 
bu  suprindilam i  eski  kalishdek  yechib  tashlab  ketsak,  qandoq 
yaxshi  b o ‘lardi-ya.
135

---

Shu  uchrashuvdan  keyin  uni  ko‘rmadim.  Eshitishimcha, 
u  qishlog‘iga  borib  namoz  paytida  masjidga  kirib,  namoz- 
xonlardan  uzr  so ‘ragan  emish.  Hech  kim  uning  betiga 
qaramapti...  Boshini  egib,  masjiddan  chiqib  ketibdi.  Uch 
kundan  keyin  uning  o iig in i  adir  orqasidagi  tolzordan 
topishibdi.  M asjid  imomi  janoza  o ‘qishga  ruxsat  bermabdi. 
U  m usulm onchilikdan  chiqib  kofir  b o ‘lgan,  deb  qishloq 
qabristoniga  ko‘mishga  ham  ijozat  bermabdi.  To‘rtta  odam 
uning  o ‘ligini  zam barda  olib  borib  chakalakzorga  ko‘- 
mishibdi.
M enga  faqat  bir  narsa  taskin  beradi.  Shu  isqirt  yuz  bilan 
XXI  asr  darvozasidan  o ‘tadimi,  degan  tashvishim   bor  edi. 
Xayriyat,  u  ja g ‘i  ajralgan  eski  kalishdek  darvozaning  bu 
tom onida  qolib  ketdi.