“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında islewdegi mashqalalar hám sheshimler”

“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında 
islewdegi mashqalalar hám sheshimler”
Хусусан, Хоразмшоҳлар даврида араб муаллифи ал-Кураши (XIII аср) маълумоти 
бўйича «Хоразмда 50 га яқин ихтисослашган ҳунармандчилик соҳалари мавжуд 
бўлган» [1, 102-б]. Бошқа муаллиф Закариа ал-Казвинининг «Гурганж аҳолиси моҳир 
ҳунармандлар, айниқса, темирчилик, дурадгорлик ва бошқа ҳунармандчилик соҳалари 
замонасида юксак ривожланган» - деган маьлумоти ҳам археологик тадқиқотлар билан 
мос келади [1, 228-б]. 
Лекин кейинчалик халқ ҳунармандчилигини ўрганиш ишларига етарлича эътибор 
берилмади. Натижада миллий ўзликни англаш, миллий қадриятлар, халқ ҳунари ва 
ҳунармандчиликни тушиниш, қадрлаш ва яратиб билиш қобилиятини йўқотди. 
Бугунги кунда давлатимиз халқ ҳунармандчилигининг барча соҳаларини 
ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Республикамиз умумтаълим 
мактабларида меҳнат тарбияси дарсларида машқларда, тўгаракларда ўқувчиларга 
«Устоз-Шогирд» услубида ҳунар ўргатиш йўлга қўйилмоқда. Ўқувчи-ёшларга миллий 
ҳунармандчилигимиз ва унинг ютуқлари тўғрисида маълумот бериш миллий 
қадриятлар асосида тарбиялашда меҳнат касб-ҳунар ўқувчиларнинг ўзига хос 
вазифалари бор. Республикамиз халқининг географик жойлашиш ўрнига боғлиқ ўзи 
яшаб турган элатда таниқли уста ҳунармандларни уларнинг бизга қолдирган миллий 
меросларини кўрсатиш ва уларнинг ишларини давом эттирувчи шогирдлар тайёрлаш 
ишлари олиб борилмоқда. Демак, биз ҳунар, ҳунарманд, ҳунармандчилик деганда 
нимани тушинасиз? – деган саволга жавоб беришга тўғри келади. Ҳунар одамзотнинг 
энг тайёргарликни талаб қиладиган тиричилик манбаи бўлган меҳнат йўлидир. 
Ҳунарманд – маълум бир ҳунарни яхши эгаллаган инсон. Ҳунарманд – белгили бир 
ҳунар тури билан шуғулланувчи инсон. Биз ўқувчиларга ҳунар ўргатиш орқали унинг 
фойдали ишлар билан банд бўлишига ва ҳар қандай ноқулай вазиятлардан асраймиз. 
Умумтаълим мактабларида жамиятимизда барча касблар яхши эканлигини 
ўқувчиларга етказиб бериш шунингдек касбларнинг буюк эканликлари ҳақида 
маълумотлар бериб бориш лозим. Ўқувчи ёшларга миллий ҳунармандчилигимиз 
ҳақида маълумотлар бериш, уларни ўргатиш, ота-боболаримиздан миллий меросларни 
ҳозирги кунга қадар қадрлаш ва уни авлоддан-авлодга етказиш учун мактабларда 
ўқувчиларга миллий ҳунармандчилик сирларини ўргатиб боришимиз зарур. Сабаби, 
мамлакатимизнинг келажаги бўлган ёшларимизни онгли ва билимли кадрлар қилиб 
тайёрлаш бизнинг асосий бурчимиздир. 
Қорақалпоқ халқининг маданияти ва бадиий санъати ўзининг бошқа халқларда 
умуман учрамайдиган анъаналарига, бой меросига эга. Шу кунгача етиб келган 
маданий меросларимизга эътибор берадиган бўлсак энг қадимги ва ўрта асрларда 
яшаган халқлар билан қароқалпоқларнинг ўзаро бир-бирлари билан яқин алоқаларда 
бўлганлигига амин бўламиз. 
Шу ўринда таъкидлаш жоизки, савдо ва маданий алоқалар таъсирида ўрта асрларда 
Хоразмдан тайёр маҳсулотлар билан бир қаторда тажрибали, моҳир ҳунармандлар ёки 
ҳунармандлар гуруҳи чет элларга чиқиб, маҳаллий маҳсулотларни янги шароитда 
ишлаб чиқарганлар. Бунга Хоразмшоҳлар даврига хос ҳунармандчилик маданиятининг 
юқори даражада ривожланиши, шунингдек, қўшни элат ва ҳудудларда воҳанинг 
бозорбоп молларига бўлган талабнинг кучайиши ҳам сабаб бўлган. Натижада бунга 
мос ва асос давлат ўлкаларида йирик суғориш тармоқлари барпо этилди, катта қурилиш 
ишлари амалга оширилди, ҳунармандчилик устахоналари ишга туширилди. 
Ҳунармандчилик халқнинг кундалик турмуши билан бирга ёнма-ён ривожланиб 
келган. Унинг асосий турлари кўпинча маросимларда киядиган нақшли кийимлар 
ҳосил металлдан ишланган заргарлик буюмлари, одамлар яшайдиган уйнинг 

---

Qaraqalpaqstan 
Respublikası xalıq bılımlendiriw xızmetkerlerin 
qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı
172