|
Адабиётлар
1.М.Г.Давлетшин, Ш.Дўстмуҳамедова, М.Мавлонов,С.Тўйчиева, М.Джумабаева «Ёш ва
педагогик психология» ўқув кўлланма Тошкент-2007.
2.
Sh.Sodiqova. Maktabgacha tarbiya pedagogikasi. T.2010y
TA‘LIM TIZIMIDA MOTIVACIYA-PEDAGOGIK FAOLIYAT
MUVAFFAQIYATINING ASOSI
Allamuratov Gulmurat Sultamuratovich - Qoraqalpog‘iston Respublikasi xalq
ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi
o'qituvchisi
Jiyemuratova Kalmira Yeshmuratovna - Qorao‘zak tumani 4-sonli umumiy o‘rta ta’lim
maktabining tarix fani o‘qituvchisi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada psixologik-pedagogik tadqiqotlar doirasida shaxsning
motivasion kasbiy faoliyatni samarali amalga oshirish uchun kasbiy mahoratini shakllantirish
va takomillashtirish, uning yuqori cho'qqisiga-professionallikka erishish nazariyalari tadqiq
etilgan.
Qaraqalpaqstan
Respublikası xalıq bılımlendiriw xızmetkerlerin
qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı
27
“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında
islewdegi mashqalalar hám sheshimler”
Kalit so'zlar:
Muvaffaqiyat, motivasiya, mutaxassis, psixologik-pedagogik tadqiqotlar,
rivojlanish,
o'qituvchi
shaxsi,
malakali
mutaxassis,
his-tuyg'ular,
ko'nikmalar,
rag'batlantirish,
Hozirgi vaqtda har qanday sohada mutaxassisni tayyorlash nafaqat mutaxassis sifatida
uning kasbiy rivojlanishining yuqori darajasini, qobiliyatliligini, harakatchanligini, balki
uning shaxsiyatini rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratishga qaratilgan.
Zamonaviy jamiyatni yangilash, qadriyatlarni qayta ko'rib chiqish sharoitida ta'limning
ijtimoiy va kasbiy ta'sirini izchil va to'liq amalga oshiradigan, erkin tanlashga, ijod qilishga
va o'zini anglashga tayyor avlodni tarbiyalashga qodir o'qituvchiga ehtiyoj paydo bo'ldi.
Bo'lajak mutaxassisni, professionalni rivojlantirish va professionallikni shakllantirish
uzoq, murakkab va ko'p bosqichli jarayondir. Bu ishchi shaxsni predmet, vakolatli va malakali
mutaxassis, etuk shaxs sifatida shakllantirishni o'z ichiga oladi.Turli psixologik-pedagogik
tadqiqotlar doirasida shaxsning motivasion sohasining ahamiyati nafaqat kasbiy faoliyatni
samarali amalga oshirish uchun, balki ushbu sohaning kasb tanlash, kasb tayyorlash, kasbiy
mahoratini shakllantirish va takomillashtirish, uning yuqori cho'qqisiga - professionallikka
erishish uchun ahamiyati isbotlangan.
Faoliyatning turli sohalarida (kasbiy, ilmiy, ta'limiy) o'zini namoyon qiladigan,
masalaga ijodiy, faol munosabatni belgilaydigan va ishning tabiati va sifatiga ta'sir
ko'rsatadigan bunday keng turtki shakllarini o'rganish katta ahamiyatga ega. Bunday
motivasiyaning asosiy turlaridan biri bu o'z qobiliyatlari va qobiliyatlarini namoyish etish
imkoniyati mavjud bo'lgan joyda odamning biznesni yuqori darajada bajarishga bo'lgan
xohishini belgilaydigan yutuq motivasiyasi. Muvaffaqiyat motivasiyasi tashabbuskorlik,
mas'uliyat, mehnatga vijdonan munosabat, maqsadlarni belgilashda o'z imkoniyatlarini
baholashda realizm va boshqalar kabi shaxsiy xususiyatlar bilan chambarchas bog'liq bo'lishi
juda muhimdir[1].
Erishishga yo'naltirilgan xatti-harakatlar har bir kishining muvaffaqiyatga erishish va
muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik uchun sabablari borligini anglatadi. Boshqacha qilib
aytganda, hamma odamlar muvaffaqiyatlarga qiziqish va muvaffaqiyatsizlik haqida
tashvishlanish qobiliyatiga ega. Biroq, har bir shaxsda yutuq motivi yoki
muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik motivi bo'yicha boshqariladigan asosiy tendensiya
mavjud. Amalda, yutuq motivi biron bir faoliyatning mahsuldorligi bilan bog'liq va
muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik sababi tashvish va himoya harakati bilan bog'liq.
Insonning taqdiri va uning jamiyatdagi mavqei, shuningdek, kasb yutuqlari ko'p
jihatdan uning muvaffaqiyatga erishish motivi yoki muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik
motivida ustunlik qilishiga bog'liq. Qayd etilishicha, muvaffaqiyatga erishish uchun ko'proq
aniq istagi bo'lgan odamlar, hayotda u sust ifodalangan yoki yo'q bo'lganlarga qaraganda
ko'proq narsaga erishadilar. Muvaffaqiyat motivi muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik va
kerakli natijaga erishish uchun shaxsning barcha mavjud usullar bilan ehtiyojini aks ettiradi.
Muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik motivi ko'pincha har qanday vosita va vositalar
yordamida xatolar, muvaffaqiyatsizliklardan qochish uchun ruhiyatida ishlab chiqilgan
mexanizm sifatida ko'rib chiqiladi. Muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik uchun motivasiyasi
ustun bo'lgan odam uchun asosiy narsa xato qilmaslik, asl, asosiy maqsad, uning to'liq yoki
qisman muvaffaqiyatsiz o'zgarishi evaziga ham xato qilmaslikdir. Shunga ko'ra,
muvaffaqiyatga erishish uchun motivasiya ustunlik qiladigan o'qituvchi professional
vazifalarga ijodiy yondoshadi, natijalarni aks ettiradi, o'z ishidagi muvaffaqiyat yoki
muvaffaqiyatsizlik sabablarini tushunadi va mahalliylashtiradi (bu holda ichki nazorat
markazining ustunligi), rivojlanish va o'zini o'zi rivojlantirish yo'llarini aniqlaydi va hokazo.
Qaraqalpaqstan
Respublikası xalıq bılımlendiriw xızmetkerlerin
qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı
28
Do'stlaringiz bilan baham: |
