Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

 
11.3. Motorola kompaniyasining signal protsessorlar modellari 
Signal protsessorlar ishlab chiqaradigan har bir kompaniya elektron texnika 
bozorida o‘z o‘rniga ega. Analog Devices kompaninyainig maxsuloti Texas 
Instruments va Motorola kompaniyalarining protsessorlariga nisbatan murakkab 
masalalarni yechishda unumdorligi yuqori bo‘lib, ularga: katta xajmdagi matematik 
amallarni bajarish (raqamli filtrlash, korrelyatsion analizda (o‘zaro bog‘liq tahlilda), 
tasvirlarga ishlov berish kabi) masalalar kiradi. Tashqi qurilmalar bilan intensiv 
ravishda almashinuv masalalarida (ko‘p protsessorli tizimlarda, nazorat tizimlarida, 
tashxisda, boshqaruvda), Texas Instruments kompaniyasining protsessorlari yuqori 
tezlik interfeysiga ega bo‘lgani uchun ishlatish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Motorola 
kompaniyasi nisbatan oddiy 16 va 24 darajali qaydlangan vergulli signal 
protsessorlar ishlab chiqarish borasida birinchilardan hisoblanadi [35].
Kengaytirilgan kommunikatsion imkoniyatlari, dasturlar va ma’lumotlarga 
yetarli ichki kristalli xotira hajimga, energiya tejash rejimiga ega bo‘lgan bu signal 
protsessorlarni texnologik protsesslarni boshqarish kontrollerlari sifatida , maishiy 

---

185 
elektron qurilmalarda, avtomobil elektronikasida va mobil aloqa tizimlarida 
qo‘llaniladi. 
Motorola kompaniyasining eng perspektiv signal protsessori DSP56800, 
uzining ish unumdorligi/sifati/narxi bilan eng zur kursatkichlarga ega. Bu oilaga 
tegishli protsessorning umumlashgan strukturali sxemasi 11.10-rasmda keltirilgan. 
11.10-rasm. DSP568xx oilasidagi protsеssorlarning struktura sxеmasi 
Bu oila «semeystvo» arxitekutrasi uzida signal protsessor effektivligidek, 
mikrokontrollerlar yordamida an’anaviy boshqarish funksiyalarni o‘zida 
mujassamlashtirgan. Uning yadrosi turt funksional qurilmadan tashkil topgan bo‘lib: 
dastur kontrolleri, manzillarni generatsiya qiluvchi 16 bitli qurilmadan, 16 darajali 
arifmetik mantiqiy qurilma va 8 pog‘onali FIFO buferli QnCE emulyatsiya portiga, 
JTAG sozlash portiga chiqish imkoniyatiga ega. 
AMQ (arifmetik mantiqiy qurilma) tarkibini: 16x16 (MAC) darajani tuplash 
va ko‘paytirish qurilmasi, barcha amallarni bir siklda bajarish, ikkita bit kengaytmali 
36-bitli akkumulyator tashkil qiladi. Protsessor tarkibida tashqi xotira bog‘lamalari 
Tashqi qurilma 
moduli 
Dasturning
ОХQ/DХQ 
Ma’lumot 
ОХQ/DХQ 
Shina 
boshqaruci 
Manzillar tashqi 
shinasini qayta 
ulagich
Ma’lumotlarning 
tashqi shinasini 
qayta ulagich 
Kristalning 
kengaytirilgan 
sohasi 
QnCE 
Dastur kontrolleri 
АМQ 
Manzillar 
generatori 
Taymer 
Ichki 
ma’lumotlar 
shinasini qayta 
ulagich 
Boshqaruv 
Manzil
Ma’lumotlar 
PLL 

---

186 
interfesi (ma’lumotlar, manzil, boshqarish), real vaqtda tuxtatgich taymeri, 
energiyani tejash va chastotani pasaytirish moduli (PLL) mavjud.
Har bir yadro qurilmasida uzining registrlar to‘plami va mantiqiy boshqarishi 
shunday tashkil qilinganki, mustaqil ravishda va bir vaqtning o‘zida boshqa uchtasi 
bilan ishlash imkoniyatiga ega. 
Manzillarni ichki shinalari va ma’lumotlarini xotira orqali bog‘langan bo‘lib, 
ularga funksional va pereferik qurilmalar kiradi. Shunday qilib yadro bir vaqtning 
o‘zida bir nechta amallarni bajaradi: boshqarish qurilmasi birinchi buyruqni 
tanlaydi, manzillarni generatsiya kiluvchi qurilma ikkinchi buyruqda ikkitagacha 
manzil generatsiya qiladi, AMQ (arifmetik mantiqiy qurilma) uchinchi buyruqni 
ko‘paytirish amalini bajaradi. 
Kristallar doirasini kengaytirish har xil modellar seriyalarida krisstalga 
biriktirilgan turli xil xajmdagi operativ xotraga va doimiy xotiraga ega bo‘lish 
mumkin. 
SP garvard arxitekturasi ikki mustaqil xotira muhitiga, ma’lumotlarga va 
tezkor xotira shaklidagi dastur va flesh-xotira bilan ta’minlaydi. Flesh-xotira rusum 
model toifasiga qarab (dasturlar uchun) 8 Kbaytdan 64 Kbaytgacha va (ma’lumotlar 
uchun) 2 Kbaytdan 8 Kbaytgacha bo‘ladi. 
Tezkor xotira xajmi (dasturlar uchun) 1 Kbaytdan 2 Kbaytgacha va 
(ma’lumotlar uchun) 1 Kbaytdan 4 Kbaytgacha bo‘ladi. 
Tashqi modullar ishlatilish sohasiga qarab turli xil modifikatsiyada bo‘ladi. 
Ularning ichiga paralell va ketma-ket interfes sxemalar, Analog raqamli 
o‘zgartirgich, dekoderlar, taymerlar, tashqi uzilishlarni dasturlanuvchi kirishlari 
kiradi. Har bir Motorola firmasidagi protsessorga yuqorida keltirilgan boshqa 
kompaniya protsessorlari kabi, standart tekshirilgan platalarda, JTAG-porti orqali 
dasturiy ta’minotni tekshiradi. 
Ko‘rib chiqilgan zamonaviy SP modellari bilan bir qatorda bozorda boshqa 
ishlab chiqaruvchilar protsessorlarining istiqbolli modellari mavjud. Ularning 
ba’zilari muammolarni yechishga qaratilgan bo‘lsa ham ko‘pchiligi signallarni 
raqamli ishlov berish masalalarini yechishga mo‘ljallangan. Ular orasida o‘z 

---

187 
arxitekturasida parallel ishlov berish imkoniyati va ma’lumotlarni o‘zgartirishning 
murakkab sonli usullarini bir-biriga qo‘shib amalga oshiruvchi ko‘p yadroli SP katta 
o‘rin egallaydi. Ba’zi misollarni ko‘rib chiqamiz. 
Texas Instrument kompaniyasi bozorga ko‘p kanalli, yuqori unumli ilovalarga 
mo‘ljallangan 6 yadroli TMS320C6477 protsessorini DSP yangi sanoati bozoriga 
chiqardi. DSP protsessorlarining asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat: 
−
500 MGs taktli chastotaga ega bo‘lgan va oldin ko‘rib chiqilgan C64x 
signal protsessorlar bilan butunlay mos keladigan oltita C64x yadro;
−
4 Mbaytgacha RAM L1/L2 mavjudligi; 
−
protsessor har bir yadro uchun L1 kesh, 758 Kb xajmli L2 ma’lumotlar va 
dastur xotirasini bo‘luvchi va ikala yadrodan foydalanadigan dispetcherga ega; 
−
yuqori 
darajadagi 
qo‘shimcha imkoniyatlar: gigabitli Ethernet, 
telekommunikatsion TSIP porti, Host-port interfeysi (HPI) va umumiy foydalanish 
uchun mo‘ljallangan oddiy interfeyslar.
«ЭЛВИС» (Rossiya) ilmiy-ishlab chiqarish markazida yaratilgan «Multikor» 
seriyadagi raqamli signal protsessorlari IP-yadroli platforma bazasida ko‘p 
protsessorli dasturlashtirilgan “kristaldaga tizim” hisoblanadi. Bu seriyadagi 
protsessorlarning asosiy maqsadi boshqarish tizimlarida signallar va tasvirlarga 
ishlov berish va axborotlarga yuqori aniqlikda ishlov berishdan iborat.
Bugungi kungacha «Multikor» modelli SPlarining katta seriyasi chiqarilgan. 
Ular o‘zining ishlash chastotasi, yuqori unumdorligi, arxitekturasi va hisoblovchi 
yadrolari soni bilan ajralib turadi.
Bu seriyadagi protsessorlarning oxirgi modeli MC-0428 bo‘lib, u quyidagi 
tasniflarga ega:
−
tayyorlash texnologiyasi - 0,18 mkm; 
−
5 protsessorli MIMD arxetektura; 
−
250-340 MGs ishlash chastotasi; 
−
yuqori unumdorligi (32 bitda) - 8000 MFLOPS. 

---

188 
Modeliga qarab mikrosxemalar 2 dan 8 Mbgacha ichki xotira, SHARC mos 
keluvchi qo‘shmcha USB portlar va linklar, Ethernet, PSI, JTAG, SpaseWire va 
Serial Rapid IO IP giperlinklariga ega.
Signal protsessorlarining muhim sinfini ishlov berishning “o‘rnatiladigan 
tizimlari” tashkil etadi. Ular ancha murakkab ishlov beruvchi qurilmaning ichki 
qismiga joylashtiriladi va kichik o‘lchami, minimal quvvat istemoli kabi 
ko‘rsatkichlarga ega. Qoidaga ko‘ra ular bitta kristallda joylashtirilgan bo‘ladi.