Tiykarǵı bólim

Tema: Ekonomikaliq qawipsizliktiń payda boliwi hàm oni saplastiriw siyasati

Reje:

1. 
   Kirisiw…………………………………..2
   
2. 
   Tiykarǵı bólim
   

2.1. Ekonomikaliq qàwipsizlik turleri hàm tiykarģi kòrsetkishleri……………4
2.2. Ekonomikaliq qàwipsizlikti tàmiyinlew mexanizmi…………………9
2.3. Ekonomikaliq qàwipsizlikti tàmiyinlewde innovaciyon faktorlar..12
Juwmaqlaw ………………………………16
Paydalanilg'an a'debiyatlar …………….17


Kirisiw

Milliy ekonomikamızdı túrli qàwiplerden qorǵaw, jámiyet turmıs iskerliginiń bir qansha tarawlarında keshetuǵın processlerdi, sol atap aytqanda korrupciya hám jasirin ekonomika menen baylanıslı bolǵan máselelerdi úyreniw hám olardıń aldın alıw boyınsha usınıslar islep shıǵıw, shara - ilajlar natiyjeliligin asırıw arqalı ekonomikalıq, finanslıq qawipsizlikti támiyinlew búgingi kúnde zárúrli áhmiyetli bolip esaplanadi.

Ekonomikalıq sistemadaǵı hár qanday ózgerisler túrli qawip-qater hám qawipsizliktiń kórinetuǵın bolıwı menen birge keshedi. Sol sebepli de mámleket ekonomikalıq qawipsizligin támiyinlew, oǵan bolatuǵın túrli qawiplerdiń aldın alıw máselesi júzege keledi. Bunday sharayatta “Ekonomikalıq qawipsizlik” pánin úyreniwdiń áhmiyeti jáne de asadı.
“Ekonomikalıq qawipsizlik” pániniń predmeti - bir tárepden ekonomikalıq sistemanıń obiektiv qorǵawlanıw qásiyetleri, oǵan qáwip salatuǵın kúsh hám faktorlarǵa qarsı turıw mexanizmin, ekinshi tárepden, mámlekettiń qorǵawshı retindegi funksiyaları, sol maqsette shólkemlestirilediǵan institutlardı.
“Ekonomikalıq qawipsizlik” pániniń obiekti - mámleket ekonomikası hám ol jaǵdayda orınlanatuǵın processler. Ekonomikalıq qawipsizlik úyrenetuǵın obiektlerge tómendegiler kiredi: tábiyǵıy baylıqlar ; insan resursları, miynetke uqıplı xalıq ; islep shıǵarıw fondlari; kóshpes múlk; finanslıq resurslar ; xojalıq sistemaları ; regionlar ; shańaraq; insan.
“Ekonomikalıq qawipsizlik” pániniń maqseti - mámleket, jámiyet hám shaxstıń zárúrli ómirlik máplerin tàn alip mámleket ekonomikalıq qawipsizligin támiyinlewdiń ústin turatuǵın baǵdarları boyınsha teoriyalıq hám ámeliy bilimler beriw.
“Ekonomikalıq qawipsizlik” pániniń wazıypaları :
- milliy qawipsizlik tiykarları hám ústin turatuǵınlıqların túsindiriw;
- ekonomikalıq qawipsizlikti támiyinlewdiń tiykarǵı baǵdarları hám jolların kórsetip beriw;
Ózbekstannıń ekonomikalıq máplerine bolatuǵın qàwiplerdi esaplaw hám analiz qılıw imkaniyatın beretuǵın bilimlerdi qáliplestiriw hám t.b. Bul pán ekonomikalıq qawipsizlikke tiyisli teoriyalıq juwmaqlardı socialliq ómir menen bólewge xızmet etedi. Usı pándi úyreniwde Prezident Shavkat Mirziyoyev dóretpelerinde aytılǵan ilimiy qaǵıydalardı mámleketimizde ámelge asırılıp atırǵan ekonomikalıq reformalar ámeliyatı menen bólewge úlken áhmiyet berildi. Ol jaǵdayda XXI ásir ekonomikasındaǵı saldamlı ózgerisler inabatqa alındı. Joqarı tálim mákemelerinde tálim alıp atırǵan jaslarımız jedel jańalanıp atırǵan ekonomika sharayatında jasawı hám islewi ushın, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev saylaw aldı programmaların aytqaninday: «Jańasha hám ǵárezsiz pikir júritetuǵın, juwapkerli,ǵayratker, aldıńǵı basqarıw usılların puqta ózlestirgen, patriot, hadal kadrlardı tańlaw hám tayarlaw boyınsha nátiyjeli sistema jaratılmas eken, mámleket basqarıwında sapa ózgeriwi júz bermeydi».
Ekonomikalıq qawipsizlik óziniń obiekt hám subektlerine iye bolıp, onıń obiekti degende mámlekettiń ekonomikalıq sisteması hám de onı shòlkemlestiriwshi elementleri túsiniledi.
Ekonomikalıq qawipsizlik obiektlerine tómendegiler kiredi:
- tábiyǵıy baylıqlar ;
- insan resursları, miynetke uqıplı xalıq ;
- islep shıǵarıw fondlari;
- kóshpes múlk;
- finanslıq resurslar ;
- xojalıq sistemaları ;
- regionlar ;
- shańaraq;
- insan.
Ekonomikalıq qawipsizlik subektleri tómendegilerden ibarat :
- funksional hám tarmaq ministrlikleri hám de keńseleri;
- salıq xızmetlerin;
- bajıxana xızmetlerin;
-bankler;
- birjalar ;
- qamsızlandırıw kompaniyaları ;
- nızam shıǵarıwshı organlardıń tiyisli komitet hám komissiyaları ;
- ónim óndiriwshiler hám satıwshılar, jumıs hám xızmetler kórsetiwshiler;
- qarıydarlar jámiyetleri.