«Тирилиш» (Воскресение) (Лев Николаевич Толстой)

Иқтибослар
У ақлли одам, лекин ақлли ҳаракат қилиш учун фақатгина ақлнинг ўзи етарли эмас;
Ҳақиқатан ҳам буюк одамлар дунёда буюк қайғуларни ҳис қилиши керак;
Азоб ва кўз ёши – ахир бу ҳам ҳаёт;
Ёлғон – бутун организмлар ичида ягона инсонгагина хос имтиёздир;
Ўтиш хавфли бўлган ҳар бир нарсада ўзига хос чегара мавжуд; бир марта кесиб ўтилган бўлса, орқага қайтиш мумкин эмас.
Қизиқарли фактлар
- Достоевский роман иқрор сифатида ўқилишини истаган. Аммо кейин у бош қаҳрамон психикасининг жирканч кўчаларига чуқурроқ кириб бориш учун ҳикоячи «овози»га ўтишга қарор қилган;
- Роман асосида дунё бўйича 25 дан ортиқ фильм суратга олинган;
- Достоевскийнинг дастлабки лойиҳаларидан бирига кўра, Раскольников роман охирида жонига қасд қилиши мумкин эди. Бироқ охирги талқинда Родион Раскольников тирик қолади ва оғир меҳнатга ҳукм этилади;
- «Ғарб виждони» Альбер Камю ўзини Фёдор Достоевскийнинг шогирди деб ҳисоблаган ва унинг китоблари «биз билган, лекин тан олишдан бош тортадиган нарсаларгни ўргатади» деган эди.
«Қиёмат» романи
(Чингиз Айтматов)
1986 йил


Одамлар, бўрилар ва гуноҳлар. «Қиёмат» романи ҳақида
«Дарё» колумнисти Нурбек Алимов «Жаҳон адабиётининг энг буюк асарлари» лойиҳаси доирасида машҳур бадиий асарларни таҳлил қилишда давом этади. Бу ҳафта у Чингиз Айтматовнинг «Қиёмат» романи ҳақида ҳикоя қилади.
Флешбэк
Ҳали мактабда ўқиб юрган даврларим, қиш кечаларининг бири эди. Кечки овқатдан кейин мен уй вазифаларимни тайёрлашга, дадам эса ҳар кунги одатини канда қилмай китоб ўқишга киришди. Бирдан чироқ ўчди. Ойим шам ёқди, мен чироқ ёнгач дарсларимни давом эттиришга қарор қилдим, аммо дадам ҳеч нарсага парво қилмай шам ёруғида мутолаани давом эттирарди. Дадам ўқишга шунчалик берилиб кетган эдики, гўё ҳозир ёнимизда эмас, ўша асар воқелигига сингиб кетгандай эди. Ора-сира мутолаани тўхтатар, чуқур ўйга толар, нимагадир куюнгандай бош чайқаб қўяр ва яна ўқишда давом этарди. Буни четдан кузатиб турган менга дадамнинг шам ёруғидаги ўйчан ҳолати қанчалик залворли кўринган бўлса, у ўқиётган китоб ҳам шунчалик қизиқ туюлди. Бу сўнгги юз йилликнинг энг машҳур ёзувчиларидан бири – Чингиз Айтматовнинг «Қиёмат»романи эди. Уйимиздаги кутубхонадан жой олган бу китобнинг дадамдан кейинги ўқувчиси мен бўлдим.