Timss xalqaro tadqiqoti bo’yicha matematik va tabiiy fanlar ta’lim sifatini baholashga metodologik yondashuvlar

1-rasm.Xalqaro ta’lim assosatsiyasi (IEA) tadqiqotining konseptual modeli [7, c.35]⁷

Bu model Xalqaro ta’lim assosatsiyasi (IEA) tadqiqotining konseptual modeli sifatida mashhur bo’lib, unda o’tkazilgan tadqiqot davomida yig’ilgan tajribalar umumlashtiriladi. Taqdim etilgan model bo'yicha ta'lim uch bosqichda ko'rib chiqiladi: rejalashtirilgan ta'lim darajasi - maktabning ijtimoiy buyurtmasi, ta'limni amalga oshirish darajasi – aniq o’quv jarayonida ta'lim erishilgan darajasi - o'qitish natijalari.

1-rasmda ko'rsatilgan model ta'lim tizimining turli elementlarining murakkab o'zaro bog'liqligini tushunishga yordam beradi, bu uch daraja: ta'lim tizimi, maktab-sinf va o'quvchi. Ta'lim tizimining makro darajasida (maktab joylashgan mamlakat, viloyat, tuman) ta'limning rasmiy maqsadlari shakllantiriladi. Jamiyatda to'plangan pedagogik va metodik g'oyalarning dasturlarda, darsliklar va o'quv qo'llanmalarda yoritiladi. Bularning barchasi rejalashtirilgan ta'lim darajasi sifatida qabul qilinadi. Maktab va sinf darajalarida rejalashtirilgan ta'lim mazmunini o'qituvchi haqiqiy o'quv jarayonida amalga oshiradi. Va nihoyat, ta'lim natijasi - bu talabaning bilim, ko'nikma va munosabatlar shaklida taqdim etilgan bilim darajasi.

TIMSS-1995 kontseptual tadqiqot modeliga va yuqorida keltirilgan modelga qo’shimcha ravishda R.Shavelson tomonidan shakllantirilgan ta'lim tizimlariga tahliliy yondashishni 2- rasmda taqdim etiladi (2- rasmga qarang).

O’quvchilarning o’quv yutuqlari

Moddiy moliyaviy ta’minot


O’quv rejalari va dasturlari sifati

Maktablar sifati

Bitiruvchilarning OTMga kirish va isha joylashtirish haqida ma’lumot

O’qitruvchilarning kasbiy tayyorgarligu


O’qitish sifati



Ta’lim berish sifati








O’quvchilarning munosabatlari va ularning rejalari

O’quvchi tavsifi