Tilshunoslikning boshqa fanlar bilan aloqasi

III BOB Xulosa

Xulosamning mazmuni shundan iboratki til haqidagi bilimlarni takomillashtirish yo'lidagi eng muhim bosqichlarni aks ettiruvchi davrlashtirishni hisobga olgan holda tilshunoslik ta'limotlari tarixini ko'rib chiqish muhimdir. Tilshunoslik o'z taraqqiyot yo'lida besh bosqichni bosib o'tdi va endi boshqa, oltinchi bosqichni bosib o'tmoqda: I. Dastlabki bosqich.Tilshunoslikning eng muhim muammolari shakllantiriladi, lingvistik terminologiyaning asoslari qo'yiladi va dunyoning turli tillarini o'rganish bo'yicha asosiy faktik materiallar to'planadi. P. bosqichi. Qiyosiy tarixiy tilshunoslikning vujudga kelishi va til falsafasi. Bu bosqichda tilshunoslik fanining o`rganish ob'ekti va predmeti belgilanib, lingvistik materiallarni tahlil qilishning maxsus metodi ishlab chiqildi va tilshunoslik mustaqil fan sifatida maydonga chiqdi. III. bosqich. Bu bosqich qiyosiy tarixiy tilshunoslikning rivojlanishi bilan tavsiflanadi.19-asr tilshunosligidagi naturalistik, mantiqiy-grammatik va psixologik yoʻnalishlar faoliyatida oʻz ifodasini topdi. Neogrammatizm va til sotsiologiyasi, qiyosiy tarixiy uslubni tanqid qilish bilan ajralib turadi. Bu bosqichni inqirozli bosqich deb hisoblash mumkin, bu esa jahon tilshunosligida strukturaviy metodning shakllanishiga asos bo‘ldi. Tilshunoslikda ibtidoiy odamlarda nutqning paydo bo'lishi masalasini o'rganishda antropologik ma'lumotlardan foydalaniladi. nutq tovushlarining shakllanishini, tilning refleks fiziologik asoslarini, nutq oqimini eshitish organlari tomonidan idrok etishni o'rganish bilan shug'ullanadi. Tilshunoslikning tarixiy sikl fanlari bilan hamkorligi tilshunoslikning yozuv belgilarining yaratilishi va ularning rivojlanishini oʻrganuvchi paleografiya va etnolingvistika kabi yoʻnalishlarini vujudga keltirdi. tilning xalq madaniyatiga munosabati. Keling, tilshunoslikning tibbiyot va tabiiy fanlar bilan aloqasi nimaga asoslanganligini ko'rib chiqaylik. Eng qadimiylari tilshunoslikning fiziologiya bilan aloqalaridir. Hatto qadimgi hindlar ham tovushlarni fiziologik asosda tasvirlashgan. Neyrofiziologiya, fiziologiya kabi fanlar nutq apparati tuzilishini, undagi Tilshunoslik nevrologiya, insonning yuqori asabiy faoliyati haqidagi fan bilan yaqin aloqada. Bu ikki fanning tutashgan joyida 19-asrning ikkinchi yarmida paydo boʻlgan yangi lingvistik fan — neyrolingvistika shakllandi. Uning asoschilaridan biri taniqli rus-polyak tilshunosi I. A. Boduen de Kurtene (1845-1929) deb ataladi. Neyrolingvistika insonning lingvistik xatti-harakatlarini nafaqat uning normal holatida, balki patologiyada ham o'rganish bilan shug'ullanadi. Barcha turdagi nutq buzilishlarini (afaziya) o'rganish tilshunoslarga nafaqat oddiy nutqni tushunish, balki tilning tuzilishi va uning faoliyatini o'rganish uchun ham ko'p narsalarni beradi. Tilshunoslik va biologiya ittifoqi taxminan 19-asr oʻrtalarida shakllangan.