Tilshunoslikka kirish fanining predmeti

 
 
 
 
MAVZUGA OID ASOSIY MASALALAR BAYONI 
 
 
Tilshunoslik fanining asosiy masalalaridan biri tilning ichki qurilishini, u ning 
ichki  mexanizmlarining  ishlash qonuniyatlarini mavjud. Bunga shu tilning tovushla r 
tizimi,  lug’at  sostavi,  grammatik  qurilishi kiradi. Ular sistemaning qatlamlarini tashkil 
qiladi. 
 
Til sistemasini tashkil etgan asosiy qatlamlari quyidagilar: 
 
1. Fonetik-fonologik qatlam. 
 
2. Leksik qatlam. 
 
3. Grammatik qatlam. 
F  o  n  e  t  i  k  -  fonologik qatlam tilning  tovushlar tizimi - nutq tovushlaridan tashkil 
topadi.  Ulardan  tashqari  fonetik bo’gin, urg’u, pauza’ ohang, melodiya, intonatsiya, 
temp,  ovoz kuchi, ovoz balandligi kabi tushunchalar ham ushbu qatlamning tadq iqot 
ob’yekti  hisoblanadi.  Nutq  tovushlarini  turli  nuqtai  nazardan  tadqiq  qilish mumkin. 
Nutq  tovushlari  ham  tabiatda  hosil  bo’ladigan  tovushlarning  bir  turidir.  Shuning 
uchun ham ularni fizikaning  a k u s t i k a  deb nomlanuvchi bo’limi o’rganadi. Nutq 
tovushlari  kishilar  nerv  sistemasi  tomonidan  bo shqarilib  turuvchi  nutq  organlari 
faoliyatining maxsulidir. Shuning uchun nutq tovushlari   
f i z i o l o g i k   nazardan ham o’rganiladi. Nihoyat nutq tovushlari til tizimida b ajara-
digan  funksiyasi jihatdan ham o’rganiladi. Tovushlarning akustik (fizik)  va fiziologik 
(biologik)  hususiyatlarini    FONETIKA    fani  o’rganadi.  Tovushning  til  tizimida 
muomala jarayonida bajaradigan funksiyalarini esa   FONOLOGIYA  o’rganadi. 
 
Fonetikaning quyidagi sohalari mavjud:  
 
1. Fiziologik fonetika. 
 
2. Akustik fonetika. 
 
3. Auditiv fonetika. 
4. Lingvistik fonetika.