Tilshunoslikdan umumiy ma’lumot. Reja

Amorf tillarning o`ziga xos xususiyati shundaki, ularda gap tarkibidagi so`zlar hech qanday so`z o`zgartuvchi qo`shimchalarsiz, to`g`ridan-to`g`ri birikib, bog`lanib keladi. Bunday tillarda grammatik ma’no yordamchi so`zlar, so`z tarkibi, muzikal urg`u va intonatsiya (ohang) orqali ifodalanadi. Mazkur vositalar so`zlar orasidagi sintaktik munosabatni o`rnatish uchun xizmat qiladi. Amorf tillarga xitoy, tibet, birma, vetnam va xitoy-tibet oilasiga mansub bo`lgan boshqa tillar misol bo`la oladi.

Agglyutinativ tillarda har bir grammatik ma’no odatda alohida affiks bilan, ma’lum bir grammatik ko`rsatkich bilan ifodalanadi. Masalan, maktablarga so`z shakli tarkibidagi –lar qo`shimchasi ko`plik ko`rsatkichi, -ga affiksi jo`nalish kelishigi ko`rsatkichidir. Bormadilar so`z shakli bor - o`zak, -ma – bo`lishsizlik shaklini yasovchi affiks, -di – yaqin o`tgan zamon shaklini yasovchi affiks, -lar – III shaxs ko`plikni ifodalovchi affiksdan iborat. Bunda biror affiks o`zakka yoki ma’lum bir affiksga qo`shiladi.

Agglyutinativ tillarga turkiy tillar, shu jumladan, o`zbek tili, fin-ugor tillari, dravig, indonez, hindu tillari va boshqalar, shuningdek, alohida tillar hisoblanmish yapon va koreys tillari kiradi.