Tilshunoslik va uning bo’limlari III. Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash IV. Darsning maqsadi

Dars shiori: Tilga ixtiyorsiz, elga e’tiborsiz (A.Navoiy)

Foydalaniladigan adabiyotlar:

1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik.

I. Darsning borishi:

a) salomlashish

b) navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish

c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish

II. O’tgan mavzuni so’rash.

a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.

b) Frontal (guruh bilan ishlash)

1-topshiriq. Quyidagi so‘zlarni bo‘g‘inlarga ajrating. Bo‘g‘inlami qaysi tovush asosida ajratganingizni ayting. Data, bola, onalar, maktabimiz.
2-topshiriq. Quyidagi so‘zlarni bo‘g‘inlarga ajrating. Bo‘g‘inlarni nima asosida ajratganingizni ayting.

Go‘shtni, bargga, go‘shti, bargi

Bir havo zarbi bilan aytilgan tovush yoki tovushlar birikmasiga bo‘g‘in deyiladi.

Bo‘g‘in unli tovushlar asosida hosil bo‘Iadi. Har bir bo‘g‘inda bitta unli qatnashadi, shuning uchun so‘zda nechta unli bo‘lsa, shuncha bo‘g‘in bo‘Iadi.

So‘zning o‘zak va qo‘shimchalariga ajralishi bilan bo‘g‘inlarga ajralishi teng emas: go‘sht-ni, barg-ga so‘zlarida o‘zak va qo‘shimchalar bilan bo‘g‘inlar teng kelayotgan bo‘lsa, go‘sh-ti, bar-gi so‘zlarida teng emas. Bo‘g‘inlar ikki turli bo‘Iadi: ochiq bo‘g‘in va yopiq bo‘g‘in. Unli bilan tugagan bo‘g‘in ochiq, undosh bilan tugagan bo‘g‘in esa yopiq bo‘g‘in hisoblanadi. Masalan: o-na, bo-la so‘zlaridagi har ikki bo‘g‘in ochiq, tosh-lar so‘zidagi har ikki bo‘g‘in yopiq bo‘g‘indir. So‘zlar qatorga sig‘may qolganda bo‘g‘in ko‘chirish qoidalari asosida keyingi qatorga olib o‘tiladi. Birinchi yoki oxirgi bo‘g‘in bir tovushdan iborat bo‘lsa, ular yakka holatda qoldirilmaydi. Keyingi qatorga ibo-li, uka-si, ata-ma tarzida ko‘chiriladi.