Tilshunoslik va pragmatika. Pragmalingvistika. Nutqiy faoliyat tushunchasi

Diskurs

• Lotincha diskurs – muhokama so‘zidan olingan bo‘lib, hissiy, bevosita, intuitiv, ya’ni muhokamatalab bilimdan farqli o‘laroq, muhokama orqali vosita bilan hosil qilinadigan mantiqiy dalil – isbotli bilim demakdir.
• Diskurs – aniq suhbat, aniqlik esa diskurs tushunchasi qo‘llanadigan vaziyatga, matnga va obektga ham birday talluqlidir. Diskurs – suhbat turi.

Diskurs (sakkiz xil ma’no)

• so‘z muqobili;
• 2) frazalardan o‘lchami bo‘yicha ortadigan birlik;
• 3) nutq vaziyati hisobga olingan holda fikrning adresatga ta’siri; 4) suhbat;
• 5) nutqda so‘zlovchi pozitsiyasi;
• 6)lisoniy birliklardan foydalanish;
• 7) fikrning ijtimoiy yoki mafkuraviy cheklangan turi;
• 8) matn hosil bo‘lish shartlarini tadqiq etishga mo‘ljallangan nazariy qurilmalar

• So’zlovchi Adresant

• Hamsuhbat Adresat

• vaziyat, sharoit

• strategiya va taktika

• MAQSAD
• MATN

• DISKURS TUZILISHI

• Adresat – nutqiy aktni tashkil etuvchi muhim komponentlardan biri hisoblanadi.

• Adresant va adresat presuppozitsiyasi masalasi nutqiy aktlarda baholashning amalga oshishida muhim ahamiyat kasb etadi.

Muloqot vositalari

• Yuridik kuchga ega, davlat va jamiyat manfaatini ko’zlagan hamda qayd etiladigan muloqot turi

• Shaxslararo o’zaro muloqot jarayonida o’zini qiziqtirgan u yoki bu ma’lumotga ega bo’lish. Muloqotga kirishishda faqat so’zlar emas, balki harakatlar, imo-ishoralar ham muhum rol o’ynaydi.

• RASMIY VA NORASMIY MULOQOT

Muloqot matnida 2ta tomon ishtirok etadi:

muloqot jarayonining tarkibiy qismlari

Muloqot vazifalari

• Informasion – axborotni qabul qilish va uni tarqatish. Regulyativ – muloqotni tartibga solish va boshqalar bilan to’gri munosabatni tashkil qilish. Signal – muloqotga kirishayotgan shaxsdan muhim ahamiyatga ega voqyealar, hodisalar haqidagi signalni qabul qilish. Nazorat – axborotni qabul qilish va tarqatish jarayonini nazorat qilish. Tarbiya qilish – muloqot orqali shaxsni shakllantirish jarayoni bo’lib, muhim omil hisoblanadi.