Tilshunoslik nazariyasi

 

5.  Paradigma  va  sintagma.  So‘zning  o‘zaro  bo

ғ

langan  shu  bilan  birga,  bir-biriga  qarama-

qarshi qo‘yilib, bir butun sistemani tashkil qiladigan ikki yoki undan ortiq formalari pardigma  deb 

yuritiladi.  Bunday  formalarga  ot  yoki  otlashgan  so‘zdagi  son  (birlik,  ko‘plik),  kelishik,  egalik;  

fe`llardagi zamon, mayl, shaxs-son formalari kiradi. 

Boshqacha  aytganda,  til  birliklari  grammatik  formalarning  umumiy  ma`nosiga  ko‘ra 

birlashuvi, xususiy ma`nosiga ko‘ra farqlanuvchi sistemasi. Mas., otlarning kelishik bilan turlanish 

paradigmasi, fe`llarning shaxs-sonda tuslanish paradigmasi kabi. 

Sintagma (birlashgan narsa degani). 

1.Nutqning  mazmun  va  ritmik-milodik  jihatdan  bir  butunlikni  hosil  qiluvchi  semantik-

sintaktik  bo‘lagi.  Sintagma  bir  yoki  undan  ortiq  so‘zdan  iborat  bo‘lishi,  hatto  gapga  teng  bo‘lishi 

ham mumkin: Sovxozimiz paxta planini muddatdan ilgari oshirib bajardi. 

2. Ikki so‘zning sintaktik bo

ғ

lanishi bilan yuzaga keladigan nutq birligi (birikma yoki gap). 

 

11-ma`ruza: TILLARNI TASNIFLASH  ASOSLARI 

 

R e j a : 

1.Tillarning geneologik tasnifi. 

2. Tillarning morfologik tasnifi. 

3.Analitik tizimdagi tillar. 

4. Sintetik tizimdagi tillar. 

5. Polisentetik tillar.