Tilshunoslik nazariyasi dan ma’ruzalar to’plami Saloxiddin suyunboyev

 Tilshunoslik nazariyasi

dan ma’ruzalar to’plami

              Saloxiddin SUYUNBOYEV 

 Fikr-mulohazalar uchun: 



 [phone]                                        Sahifa | 48  

XIII.Eskimos tillari oilasi. Vrengel’, Chukotka, Kanada, Alyaskaning shimolida 

yashovchi xalqlarning tillari eskimos tillari oilasini tashkil qiladi. 

XIV. Shimoliy Amerika tillari oilasi. Amerika hindularining tillari ko‘pchiligi 

yo‘qolib ketgan, yozuvga ega emas. 200 dan oshiq. 

Birorta tillar oilasiga kirmagan tillar: 

yapon, koreys, ayn

. 

XV. Mo‘g‘il tillari oilasi: 

xalxa-mo‘g‘il, buryat, qalmiq

. 

XVI. Turkiy tillar oilasi: 30 ga yaqin. 

Turk, ozarbayjon, turkman, gagauz, qrimtatar, qoragay, balgar, qo‘miq, nug‘oy, 

tatar, boshqird, oltoy, shor, xakas, tuva, yoqut, qirg‘iz, o‘zbek, qoroqalpoq, 

chuvash, uyg‘ur, qozoq

. 

1.Bulg‘or tillari guruhi: 

chuvash, qadimgi bulg‘or, xazar

. 

2.O‘g‘uz tillari guruhi: 

turkman, truxman, o‘g‘uz-bulg‘or-gagauz, bolqon; 

ozarbayjon va turk

. 

3.Qipchoq tillari guruhi: 

qaray, qo‘miq, koragan-balqar, qrim-tatar,  tatar, 

boshqird, no‘g‘oy, qoraqalpoq, qozoq

. 

4.O‘zbek va uyg‘ur tillari guruhi: 

o‘zbek, uyg‘ur

. 

5.O‘g‘iz tillari guruhi: 

tuva, tofalar, (yoki karagass).

 

6.Yoqut tili. 

7.Xakas tili guruhi: 

xakas, shor, cho‘lim, oltoy-shimoliy shevalar

. 

8. Qirg‘iz-qipchoq tillari guruhi: 

qirg‘iz, oltoy

. 

Geneologik tasnif tillarning bir manbadan kelib chiqishini, qaysi tillar bir-biri 

bilan qardosh ekanligini, shu bilan birga so‘zlarni, qo‘shimchalarni va boshqa 

grammatik xususiyatlarni nazarda tutib, tillarni ayrim guruhlarga ajratadi. 

Geneologik tasnifda guruhlarga ajratilgan tillarning kelib chiqishi, so‘zlarning 

paydo bo‘lishi va manbai, ularning ma’no jihatdan yaqinligi, shu bilan birga, 

ularda tovushlar va affikslar o‘xshashligi hisobga olinadi. 

Tillarning qarindoshligini biologik hodisa deb qarash kerak emas. 

---