Tilshunoslik nazariyasi dan ma’ruzalar to’plami Saloxiddin suyunboyev

 Tilshunoslik nazariyasi

dan ma’ruzalar to’plami

              Saloxiddin SUYUNBOYEV 

 Fikr-mulohazalar uchun: 



 [phone]                                        Sahifa | 45  

Areal tasnifda

 jahon tillarining xaritasi, turli mamlakatlarning til tomonida 

xarakteristikasi, ayrim tillarining qo‘llanish doirasining kengayishi kabi 

masalalar o‘z ifodasini topadi. Mas.,O‘zbekiston hududida millat va elatlarning 

joylashishi. (Dunyodagi tillarning taraqqiyot tarixi shuni ko‘rsatadiki, qabila, 

elat, irq, hudud chegarasi bilan til chegarasi o‘zaro to‘g‘ri kelmaydi). 

Tillarning 

tipologik

 

tasnifi

da tillarning grammatik qurilishi asosga olinib, 

ularning asosiy tiplari belgilanadi. Unda tillarning morfologik va sintaktik 

tipologiyasi farqlanadi. Morfologik tasnif ana shu usulga asoslanadi. 

Morfologik

   

tipologiya

da ko‘proq so‘zlarning o‘zgarishi asos qilib olinadi. 

Tillarning morfologik tasnifi so‘z qurilishida o‘zak va affikislarning o‘zaro 

qarama-qarshi  qo‘yishga asoslanadi. Bu tasnif tilshunoslikda keng tarqalgan. 

Sintaktik tipologiya

 gap va so‘z birikmalarida ifoda qilinadigan logik - semantik 

munosabatlarning universalligiga suyanadi, bunda kesim shakli, sintaktik aloqa, 

gapdagi logik semantik munosabatlar hisobga olinadi. 

Geneologik tasnifda

 til faktlari tarixiy prinsip (usul) asosida o‘rganilib, tillarning 

qarindoshlik munosabati hisobga olinadi.