Tilshunoslik kafedrasi «matn tilshunosligi»

Ekspert– barcha munozaralarning, jumladan, munozara qatnashchilaritomonidan
aytilganfikrlarning, qilingan xulosalarning, taklifva gipotezalarningmaxsuldorliginibaholaydi.





Baholash ko‘rsatkichlari va mezonlari
2-ilova

Baholash kursatkichlari va mezonlari (ballarda)
Ma’ruzaning mazmuni (2,5)
- mavzuga mos kelishi (1,5)
- mantikiylik, aniqlik ( 0,5)
- xulosalarning qisqaligi (0,5)
Informasion texnologiyalardan foydalanganligi (kurgazmalilik) – (0,9)
Reglament (0,6)
Jami (4,0)
	Taqrizchilar (FISH)
Ma’ruzaning tavsifi (3,0)
- ma’ruzaning kuchli tomonlarini aniqlash(1,2)
- ma’ruzaning zaif tomonlarini aniqlash (1,2)
Reglament (0,6)
Jami (3,0)
	Opponentlar, ishtirokchilar (FISH)
Savollar:
- har biri uchun (0,3)
Qo‘shimcha
- har biri uchun (0,3)
- mohiyati bo‘yicha (0,3)
Jami (3,0)

3-ILOVA: Topshiriq. Matn tahlil namunasi bo`yicha 5 tadan SSBni tahlil qilish.


5-mavzu. Matnni tahlil qilish tamoyillari. (4 soat )


1-ilova

1. 
   Quyidagi matnlarni tahlil qiling:
   

1.Sevgimojarosiqadimiy. Haqiqatdan, sevgiinsonma’naviyatininggavhari. Haqiqiyishq – sofqalbningolovi, pokvijdonningumidi.(Oybek)

2. Kech. Kunqoraygan. Temiryo‘lustaxonasidamajlisqizg‘indavometmoqda. Ishchilarhovlidaskameykalardaqatoro‘tirishibdi, odamqalin. Oldindagikichkinastoldabeshkishidaniborathay’at.(Oybek)
3. Ra’noningotasiMirvalita’rifiketgannaqqosh. Ra’nouningyolg‘izfarzandi. Naqqosh-katta, do‘ngpeshonali, soqollarisiyrakkishi. Uningko‘zlariserma’no, muloyimboqadi, muomalasihamyoqimli. Ko‘zochib, mehnatniko‘rgan. NaqqoshYo‘lchiningyaqindo‘sti, sirdoshibo‘lgan.(Oybek)


2-ILOVA. Konseptual jadval.

O‘qishga yondashish	O‘qitish maqsadi	O‘qituvchi faoliyati	O‘quvchi faoliyati	O‘qitish natijasi
An’anaviy	Ma’lumotni eslab qolish va aytib berish	Mavzuni o‘quvchilarga to‘liq etkazib berish	O‘qituvchi tomonidan berilgan ma’lumotlarni qayta so‘zlab berish	Bilim, Ko‘nikma, Malaka
Texnologik	Natijaga erishish	Darslarda ped.texnologiyalardan unumli foydalanish	Kutilgan natijalar namunalarini o‘zlashtirish	Oldindan rejalashtirilgan harakatlar natijasi
Tanqidiy fikr yuritishni rivojlantirish	Vaziyatni baholash va asoslangan qaror qabul qilishni o‘rganish	O‘quvchilarni mustaqil fikrlash faoliyatini tashkil qilish	Kichik guruh tarkibida mustaqil baho berishva yangi qoidalar ishlab chiqish	Tanqidiy fikr yuritish ko‘nikmalari

6-mavzu. Matn va pragmatika.(4 soat )


1-ilova
Blits-so‘rov savollari

1.Pragmatika nimani o`rganadi?

2.Matnning pragmatik tahlili deganda nimani tushunasiz?
3.Pragmatika necha turga bo’linadi?
4.Matnning pragmatic nahlili tamoyillarini ayting?
2-ilova

Munozara qatnashchilariga eslatma 1. Munozara munosabatlar yig‘indisi emas, balki muammo yechimi uslubiyatidan iborat. 2. Ko‘p gapirmasdan boshqalarning so‘zlashiga imkon ber. 3. Maqsadga erishish yo‘lida xissiyotlarinni jilovlab, batafsil o‘ylagan holda so‘zla. 4. Raqiblaring vaziyatini o‘rganib, ularga xurmat bilan murojaat qil. 5. Raqiblaring tomonidan aytilgan fikrlarga tanqidiy va istehzoli yondash. 6. Munozara predmeti bo‘yicha chetga chiqmagan holda to‘g‘ri yondashib gapir.

Muammoli seminarning boshqaruv dastaklari Boshlovchi barcha vazifalarni o‘ziga oladi – munozara bosqichlarini boshqarish, javoblarning asoslanishi va to‘g‘riligini tasdiqlash, qo‘llangan termin va tushunchalarning aniqlash, munosabatlarni to‘g‘ri qo‘llash va boshqalar. Taqdimotlarning taqsimotini to‘g‘ri boshqarish. Taqrizchi – tomonlarning ma’ruzalarini yo‘nalishlar bo‘yicha belgilash va to‘liq xarakterda baholash: dolzarbligi, ilmiy jihati, mantiqiyligi va masalalarning aniq qo‘yilganligi, xulosalarning aniq ko‘rsatilishi. Raqib – qabul qilingan tadqiqot o‘rtasida raqobatchilik jarayonini shakllantiradi. U faqatgina ma’ruzachining asosiy holatini tanqid qilish emas, shu bilan birgalikda, uning aytgan fikrlaridan zaif yoki xato tomonlarini topish hamda o‘zining hal qiluvchi fikrlarini taklif qilishi ham mumkin. Ekspert – barcha munozaralarning, jumladan, munozara qatnashchilari tomonidan aytilgan fikrlarning, qilingan xulosalarning, taklif va gipotezalarning maxsuldorligini baholaydi.

Munozara reglamentini o‘tkazish tartibi 1. Boshlovchi ma’ruza mavzusi va ma’ruzachilarning taqdimotlarini e’lon qiladi. 2. Ma’ruza 5 minut davom etadi. 3. Taqrizchi – 2 minut. 4. Raqib – ma’ruza mavzusi bo‘yicha fikrlarini 1-3 minut taqdim etadi. 5. Jamoaviy muhokama – 5-10 minut.

7-mavzu. Matn va modallik. (4 soat )

1.Modallik haqida gapiring.

2.Modallikni ifodalovchi vositalarga nimalar kiradi?
3.Matnda modallik qanday yuzaga chiqadi?
1-ILOVA:
Vizual materniallar:

Sintaktik konstruktsiya – so’zlar yoki gaplarningning ma’no va grammatik jihatdan birikishidan hosil bo’lgan qurilma:

Saxiy – kuz, go’zal – bahor.
Sintaktik konstruktsiyaninng tashkil qilinishida elementlarni boghlovchi vosita: intonatsiya, ko’makchilar, kelishiklar.
Sintaktik hodisa – sintaktik birliklarni o’zaro birikish jarayoni.
Sintaktik munosabat - sintaktik aloqa bilan sinonim tarzda qullanuvchi atama.


2-ilova.
"Insert usuli "
Insert - samarali o‘qish va fikrlash uchun belgilashning interfaol tizimi hisoblanib, mustaqil o‘qib-o‘rganishda yordam beradi. Bunda mavzular kitob va boshqa materiallar oldindan talabaga vazifa qilib beriladi. Uni o‘qib chiqib, «V; +; -; ?» belgilari orqali o‘z fikrini ifodalaydi.
Matnni belgilash tizimi
(v) - men bilgan narsani tasdiqlaydi.
(+) - yangi ma’lumot.
(-) - men bilgan narsaga zid.
(?) - meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur.

Tushunchalar	V	+	-	?

3-ILOVA. Konseptual jadval.

O‘qishga yondashish	O‘qitish maqsadi	O‘qituvchi faoliyati	O‘quvchi faoliyati	O‘qitish natijasi
An’anaviy	Ma’lumotni eslab qolish va aytib berish	Mavzuni o‘quvchilarga to‘liq etkazib berish	O‘qituvchi tomonidan berilgan ma’lumotlarni qayta so‘zlab berish	Bilim, Ko‘nikma, Malaka
Texnologik	Natijaga erishish	Darslarda ped.texnologiyalardan unumli foydalanish	Kutilgan natijalar namunalarini o‘zlashtirish	Oldindan rejalashtirilgan harakatlar natijasi
Tanqidiy fikr yuritishni rivojlantirish	Vaziyatni baholash va asoslangan qaror qabul qilishni o‘rganish	O‘quvchilarni mustaqil fikrlash faoliyatini tashkil qilish	Kichik guruh tarkibida mustaqil baho berishva yangi qoidalar ishlab chiqish	Tanqidiy fikr yuritish ko‘nikmalari

4-ILOVA.
BBB jadvali
Ushbu usul tizimli fikrlash, tuzilmaga keltirish, tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
O‘tkazish tartibi:

1. 
   qadam-jadval tuzish qoidasi bilan tanishadilar. Alohida kichik guruhlarda jadvalni rasmiylashtiradilar;
   
2. 
   qadam- mavzu bo‘yicha nimalarni bilish, nimalarni bilishni xohlashi haqida gapirib, jadvalning 1- va 2- bo‘limlarini to‘ldiradilar;
   
3. 
   qadam- ma’ruzani tinglab, mustaqil 3 bo‘limni to‘ldiradilar.