Tillarni o’qitish metodikasi kafedrasi

Imitativ (imitative)	Intensiv (intensive)	Javob berish (responsive)	Interaktiv (interactive
Keng ko‘lamli (extensive)
Gapi rish	So‘z/jumlani qaytarish.	Yo‘naltirilgan javob, ovoz chiqarib o‘qish, dialogni to‘ldirish.	Savolga javob, ko‘rsatmaga javob berish, takrorlash.	Intervyu, rolli o‘yin, diskussiya.	Og‘zaki taqdimot, rasmga qarab hikoya tuzib gapirish, yangilikni gapirib berish, tarjima.
	Intensiv (intensive)	Javob berish (responsive)	Tanlab tinglash (selective)	Keng ko‘lamli (extensive)
Tinglab tushu nish	Fonologik va morfologik elementlarni aniqlash	Ochiq savolga javob berish	Bo‘sh joyni to‘ldirish, tinglangan ma’lumot asosida kerakli elementni tanlash, jumlani qaytarish	Diktant, dialog, autentik materiallar ni tinglab tushunish
	Oabul qilish (perseptive)	Tanlab bajarish (selective)	Interaktiv (interactive)	Keng ko‘lamli (extensive)

Ovoz chiqarib o‘qish, jumlani aniqlash	Ko‘p tanlovli test (grammatika/ leksika), Bo‘sh joyni to‘ldirish, mos keladigan javobni aniqlash (leksika/ grammatika)	O‘qib tushunish, tahrir, ma’lumot izlab o‘qish, matn parchalarini ketma-ket qo‘yish	Asosiy g‘oyani aniqlash, matnga xulosa yozish, matn rejasini tuzish
Imitativ	Intensiv	Responsive	Extensive
	Diktant,
Harf, so‘z va punktuat- sion belgilarni (tinglab/ o‘qib)yozish	rasmga qarab jumla tuzib yozish, so‘zlarni ketma-ket qo‘yib jumla yozish, savollarga qisqa javob yozish	Perefraza qilib yozish, reja asosida yozish, struktura asosida yozish	Hisobot yozish

O‘qish

Yozuv
Mazkur konsepsiya uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlari uchun mo‘ljal- langan bo‘lib, uzviylikni ta’minlashda Blum Taksonomiyasining bilimlar murakkab- ligini oshib boruvchi darajalarda ifoda etishni ta’minlaydi. Blum Taksonomiyasining kognitiv darajalari, talaba faoliyatini ta’minlovchi faol fe‘llari va o‘quv maqsadlari pedagoglarga dars mazmunini rejalashtirish hamda baholash jarayonini tashkil etishda yordam beradi.
Blum Taksonomiyasining bilimlar murakkabligini oshib
boruvchi darajalarda ifoda etishi

Ta’lim oluvchilarning Cognitiv darajalari	Ta’lim oluvchining faoliyati	Ta’lim oluvchi faoliyatini ta’minlovchi faol fe’llar	Assessment usullari (Types of assessment)	Baholash usuli (How to measure)
Eslab qolish	Bilimlarni eslab qolish va ma’lumotlarni xotirada tiklash	Aniqlash, takrorlash, aytib berish.	Faktli daliliy bilishga oid bo‘lgan savollar. Masalan: bo‘sh joyni to‘ldiring, ko‘p tanlovli test, aytib berish, yod olish va hk.	Test usuli tahlili

Tushunish	Bilimlarni bir ibora turidan boshqasiga, uni bir tildan ikkinchi tilga o‘zgartirishdir	Sharhlash, tarjima qilish, solishtirish, muhokama qilish	Ma’noni anglashni ko‘rsatuvchi savollar. Masalan: o‘z so‘zingiz bilan bayon qiling, tafsilotini yozing, matnni umumlashtiring, nazariyani taqqoslang va hk.	Baho qo‘yish
Oo‘llash	Ooida, usul, tushuncha, asos hamda tamoyillar nazariyalarning qo‘llanishi. O‘qitishga tegishli natijalar uchun tushunishdan ko‘ra yuqori darajadagi bilimga ega bo‘lish talab etiladi.	Qayta ishlash tugatish hal qilish moslashtirish	Amaliy ahamiyat- ga ega savollar. Masalan: Nima uchun? Qanday? Savollarga javob topish. Simulatsi- ya, prototip kabi topshiriqlarni bajarish	Baholash mezonini qo‘llash
Tahlil	Butunni elementlarga ajratish, ularning nisbatini va ular orasidagi munosabatni o‘rnatish. Bunda o‘qitish maz- munini ichki tuzilishini bilish talab etildi.	Tahlil qilish, ajratib ko‘rsatish, qiyoslash, farqlash	Yaxlitlikni tarkibiy qismlarga ajratish va ular orasidagi bog‘lanishlarni o‘ganishga oid savollar. Masalan: keys topshiriqlari, loyihalar,debatlar: qismlarga ajratish, farqlash, samarali/ samarasiz tomonlarini tahlil qilish	Baholash mezonini qo‘llash
Baholash	Yangi natija olish maqsadida berilgan elementlardan bir butunni hosil qilishdir. Bunda yangi shakllar va tizimlarni vujudga keltirish ko‘zda tutiladi	Hukm qilish, tanlash, qaror qilish, oqlash, munozara qilish, muhokama qilish, baholash, himoya qilish	Qaror qabul qilish, hulosa yasashni uddalashga oid savollar. Masalan: belgilangan standartlar / talablar asosida sinov, moni­toring, hukm qilish, tanqidiy o‘qish va baholash	Baholash mezonini qo‘llash

	Bilimlar va usullarni qabul qilingan maqsadni hisobga olgan holda baho-	Yaratish, ixtiro qilish, tuzish,taxmin qilish,	Yangi narsa yaratish, loyihalash, reja qilishga qaratilgan amaliy	Baholash
	gan mezonga muvofiq o‘qish natijalariga erishish mo‘ljallangan	faraz qilish	tadqiqot loyihalari, sahna ko‘rinishi, biznes reja, vebsayt va hk.

Assessment metodikasi (usul, shakl, tur) tanlash kompetensiyasi

Baholash jarayonida nazorat, Assessment, va test terminlarini farqlash muhim. Har birining vazifasi, obyekti va metodikasini bilish ta’lim oluvchilarning bilimini baho- lashda katta ahamiyatga ega.

Baholash metodikasi
Nazorat	Usul	Tur	Shakl
	an’anaviy	yakuniy	og‘zaki/yozma individual
Assessment	noan’anaviy	joriy mavzuiy oraliq	og‘zaki/yozma frontal/individual
Test	an’anaviy	yakuniy	yozma/individual

Assessment natijasini talabalarga e’lon qilish kompetensiyasi

Ta’lim oluvchilarning bilimini, o‘zlashtirish darajasini aniqlash va baholash jarayonini tashkillashtirishda yuqoridagi faoliyatlar pedagoglarga yordam bo‘lsa, quyidagi mezon baho qo‘yish jarayonida asos bo‘ladi.

Baho	Tasnifi
5- (a’lo) baho	Ta’lim oluvchi mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan mavzu bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda
4-(yaxshi) baho	Ta’lim oluvchi mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi, hamda fan mavzu bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda.
3- (qoniqarli) baho	Ta’lim oluvchi olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda
2- (qoniqarsiz) baho	Ta’lim oluvchi fan dasturini o‘zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mo- hiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega emas deb topilganda

Baholashni 5 baholi shkaladan 100 ballik shkalaga

o‘tkazish mezoni quyida keltirilgan.