Тилимиз тарихидаги сонларни ҳам

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi
Guliston davlat universiteti
Tayyorladi: Jo’raboyeva Gavhar
Taqdimot
Eski
turk
yozuvi

Тилимиз тарихидаги сонларни ҳам

худди ҳозирги ўзбек тилидагидек

гуруҳлаштириш мумкин.

Сон

Тузилишидан жиҳатдан саноқ сонлар содда ва составли бўлган.

Тузилишидан жиҳатдан саноқ сонлар содда ва составли бўлган.

Содда сонларни бирликлар, ўнликлар, юз, мингликлар деб кўрсатиш мумкин. Албатта бунда ҳозиргидан айрим сонларнинг айтилишида ва баъзиларининг талаффузида қисман фарқ ҳам мавжуд. Чунончи, iкu // iккi; йэтi // йэттi; сэкiз // сэккiз; тоқуз // тоққуз; йiгiрмe // йiгiрма; отуз // оттуз; элiк // эллiк; элi // эллi; тоқсон // тохсон; йуз, мiн, туман-10 000; лэк-100 000, йуз туман- 1 000 000.

Саноқ сон

20 сони Ўрхун-Энасой ёдномаларида йiгiрмi тарзида талаффуз қилиниб, Маҳмуд Қошгарийнинг гувоҳлигича Х1 аср тилида йiгiрмi //йiгiрма тенг қўлланилган (М.Қ. 55-бетлар).

20 сони Ўрхун-Энасой ёдномаларида йiгiрмi тарзида талаффуз қилиниб, Маҳмуд Қошгарийнинг гувоҳлигича Х1 аср тилида йiгiрмi //йiгiрма тенг қўлланилган (М.Қ. 55-бетлар).

80, 90 сонлари қадимги ёдномаларда сакiз он, тоқуз он тарзида бўлиб, бу ҳолат “Девону луғатит турк”да ҳам қайд этилган (М.Қ. 410).

Ko’k turk yozuvi

Эски ўзбек тилида саноқ сонларнинг катталари туман ва лек бўлиб, олдидан кичик сонлар билан бирга келади:

Эски ўзбек тилида саноқ сонларнинг катталари туман ва лек бўлиб, олдидан кичик сонлар билан бирга келади:

Бiр туман халқ қiрiлдi барi (Ш.Н, 37).

Йуз туман барқи бала урдуқ мэнга (Нав. ЛТ. 83).

Уч-торт лек олуб қойарлар (БН, 332).

Бiр лек афғон йiғiлiбдур (БН,468).

Қадимги туркий тилда составли саноқ сонларнинг тузилиши қисман фарқланган: