Tili va adabiyoti universiteti

birlamchi  xususiyat  hisoblanadi.  Uning  qanday  o‘simlik  ekanligi  haqidagi 
axborot  aloqador  xususiyat  hisoblanadi.  Bu  matnda  aloqador  xususiyat  deb 
ataluvchi qism boshqa bir o‘simlik bilan bog‘liq tasvir fonida yanada ravshan 
ifodalangan.   
Yoki  Abdulla  Qodiriy  «O‘tkan  kunlar»  romanini  bir  saroy  tasviridan 
boshlaydi: 
Darbozasi  sharqi-janubiyga  qaratib  qurilg‘an  bu  dong‘dor  saroyni 
Toshkand,  Samarqand  va  Buxoro  savdogarlari  egallaganlar,  saroydagi  bir-
ikki  hujrani  istisno  qilish  bilan  boshqalari  musofirlar  ila  to‘la.  Saroy  ahli 
kunduzgi  ish  kuchlaridan  bo‘shab  hujralariga  qaytqanlar,  ko‘b  hujralar 
kechlik  osh  pishirish  ila  mashg‘ul,  shuning  uchun  kunduzgiga  qarag‘anda 
saroy  jonliq:  kishilarning  shaqillashib  so‘zlashishlari,  xoxolab  kulishishlari 
saroyni ko‘kka ko‘targudek.  
Saroyning  to‘rida  boshqalarg‘a  qarag‘anda  ko‘rkamrak  bir  hujra, 
anovi  hujralarga  kiygiz  to‘shalgani  holda  bu  hujrada  qip-qizil  gilam, 
uttalarda  bo‘z  ko‘rpalar  ko‘rilgan  bo‘lsa,  munda  ipak  va  adras  ko‘rpalar, 
narigilarda  qora  chirog‘  sasig‘anda,  bu  hujrada  sham’  yonadir,  o‘zga 
hujralarda  engil  tabiatlik,  serchaqchaq  kishilar  bo‘lg‘anida  bu  hujraning 
egasi boshqacha yaratilishda.  
Og‘ir tabi’atlik, ulug‘ gavdalik, ko‘rkam va oq yuzlik, mutanosib qora 
qoshliq va endigina murti sabz urgan bir yigit.
100
 
Bu parchada tasvir ob’ekti - saroy, bugungi til bilan aytadigan bo‘lsak, 
mehmonxona.    Uning  Toshkent,  Samarqand  va  Buxoro  savdogarlari  orasida 
mashhurligi  haqidagi  axborot  birlamchi  xususiyat  bo‘lsa,  hujra  va  jihozlar 
haqidagi axborot aloqador xususiyat hisoblanadi. Bu matnda ham ob’ektning 
aloqador xususiyati u erdagi  insonlar tasviri fonida yanada aniq va tushunarli 
qilib tasvirlanyapti. Buni o‘z navbatida ikkilamchi xususiyat u bilan bog‘liq 
tasvirni  esa  ikkilamchi  aloqador  xususiyat  deb  atasak  bo‘ladi.    YAkan 
haqidagi  matnda  qamish  ikkilamchi  xususiyat,  u  bilan  bog‘liq  tasvir 
 
      
99
 Тоҳир Малик. Меҳмон туйғулар. –Тошкент: Шарқ, 2002, 19-б. 
      
100
 Абдулла Қодирий. Ўткан кунлар. -Тошкент: Шарқ, 2000, 11-б. 

---

 
52