Tili va adabiyoti universiteti


MATNNING KOGNITIV-DISKURSIV  TAVSIFIY



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet155/217
Sana01.01.2022
Hajmi1,78 Mb.
#281903
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   217
Bog'liq
MATNLINGVISTIKASI-converted

 
MATNNING KOGNITIV-DISKURSIV  TAVSIFIY 
XUSUSIYATLARI 
 
O‘quv  qo‘llanmaning  yuqoridagi  sahifalarida  matnni  turlicha 
jihatlarnini tadqiq qilish mumkinligi haqida fikr bildirildi. Keyingi vaqtda matnni  
kognitiv-diskursiv  xususiyatlarini  ham  tadqiq  qilish  borasida  ilmiy  izlanishlar 
vujudga  kelmoqda.  Quyida  shu  haqida  fikr  yuritmoqchimiz.  Ammo  matnning 
kognitiv-diskursiv  tavsifiy xususiyatlari borasida fikr bildirishdan avval kognitiv 
lingvistika, uning vujudga kelishi, asosiy tushunchalari va yo‘nalishlari xususida 
ma’lumot  berish  o‘rinli  deb  hisoblaymiz,  chunki  kognitiv  lingvistika    borasida 
o‘zbek tilida manbalar juda kam. 
          Til  birliklari  va    “ular  asosida  yotuvchi  bilim  strukturalari”    mental 
birliklardir,  ular  o‘zlarini  belgilar    sistemasi  sifatida  namoyon  qilib,    borliqni   
anglashda    va  mavjud  bilimlarni    uzatishda    faol  ishtirok  etadi.  F.  de  Sossyur 
fikricha,  belgilar    sistemasi  ifoda  plani  va  mazmun  planiga    ega  bo‘lgan  holda   
ma’lumotni    muayyan  shaklda    uzatuvchi  inson  ishtirokini  taqozo  qiladi. 
An’anaviy  lingvistikada,    asosan,  belgining  ifoda  plani  va  mazmun  planiga 
e’tibor qaratilar edi, kommunikatsiya jarayonining  realizatori  bo‘lgan insonning 
o‘zi  esa  tadqiqotchilarning  nazaridan  chetda  qolib  keldi.  Voholangki,  “ifoda 
plani    ham  mazmun  plani  ham  ushbu  jarayonni  amalga  oshirayotgan  inson 
tomonidan  tanlanadi”. 
183
  Bu  tanlov  inson  tomonidan  uning  falsafiy, 
ensiklopedik,  etnografik,  lingvokulturologik  bilimlari,  kommunikativ  akt 
kechayotgan  vaziyat,  insonning    emotsonal  holati  va  b.  asosida  amalga  
oshiriladi.  Shu  tariqa,    qiyosiy-tarixiy,  struktur,  funksional  va  kommunikativ  
lingvistika bilan bir qatorda kognitiv  lingvistika ham shakllanib bordi. Kognitiv  
lingvistika    tilni    “inson  ongida  fikrlarni  shakllantiruvchi  va  ifodalovchi,  
bilimlarni  saqlovchi  va  tashkil  qiluvchi  vosita”  sifatida    o‘rganadi. 
184
  Tilni 
shunday  tushunish  va    uni  tadqiq  qilishga  bo‘lgan  bunday  yondashuv    tilga 

Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish