Tili va adabiyoti universiteti

Maksimal  matn  deyilganda  keng  ko‘lamdagi  voqealarni  yoritish 
ehtiyoji bilan yuzaga kelgan butunlik nazarda tutiladi. Badiiy uslubda hikoya, 
qissa,  roman,  epopeya  kabi  yirik  hajmli  asarlar  maksimal  matn  hisoblanadi. 
Maksimal  matn  mikromatnlardan  tashkil  topadi.  Eng  kichik  butunlik 
abzatsga,  eng  katta  butunlik  esa    bob  (qism  yoki  fasl)larga  to‘g‘ri  keladi. 
Bunday  matn  tarkibida  epigraf,  so‘zboshi  (muqaddima),  so‘ngso‘z  (epilog) 
kabi  yordamchi  qismlar  ham  ishtirok  etishi  mumkin.  Ular  asar  mazmuni  va 
g‘oyasiga,  shuningdek,  mavzuning  tanlanishi  va  yoritilishiga  oid  ayrim 
masalalarga  qo‘shimcha  izoh,  sharh  bo‘lib  keladi.    Maksimal  matn  tashqi 
jihatdan  turlicha  shakllangan  bo‘ladi.  Masalan,  F.M.Dostoyevskiyning  jahon 
adabiyotining  mumtoz  namunasiga  aylangan    «Jinoyat  va  jazo»  romanini 
olaylik. Roman 6 qism va epilogdan tashkil topgan. Har bir qism 5-7 bo‘limni 
o‘z ichiga olgan. Qism va bo‘limlarga alohida nom berilmagan. Romanning 
umumiy  hajmi  21  bosma  taboq.  Yoki,  Pirimqul  Qodirovning  «Humoyun  va 
Akbar»  tarixiy  romanini  ko‘zdan  kechiradigan  bo‘lsak,  mazkur  asar  ikki 
mustaqil  qismga  ajratiladi.  Har  ikki  qism  alohida  nomlanadi  (Humoyun. 
Akbar).  Qismlar  9-10  tadan  bo‘limlarga  bo‘linadi  va  har  bir  bo‘lim  voqea 
bo‘lib  o‘tayotgan  joy  hamda  gap  kim  yoki  nima  haqida  ketayotganligiga 
qarab  nomlab  boriladi  (Masalan:  1.Agra.  Hamida  bonu  arosatda…  2.Ganga. 
Ko‘rgilik. v.h.). Romanning umumiy hajmi 30 bosma taboq.          
Makromatnning  tashkillanishini  quyidagi  sxema  asosida  yanada 
yaqqolroq ko‘rishimiz mumkin:  
 
 
Makromatnning  eng  kichik  birligi  abzatsdir.  Abzats  bir  mazmuniy 
butunlik  bo‘lib  «matnning  bir  xat  boshidan  keyingi  xat  boshigacha  bo‘lgan 
qismi»  hisoblanadi.  Abzats  qisqa  xabar  (abzatsda  aytilmoqchi  bo‘lgan 
mavzu  haqidagi  dastlabki,  qisqacha  xabar),  oldingi  xabar  bilan  keyingi