Tili va adabiyoti universiteti

 
Karimova Feruzaxon Sayfuddinovna

 
 
Annotation: 
The article analyzes why and what interrogative constructive dialog units.
The pragmatic meanings of these interrogative words related to the context and speech situation 
are explained.
 
Key words
:
 
pragmatics, dialogue, pressuppozition, interrogative sentence, subjectivity 
 

Kichik ilmiy xodim, O‘zFA O‘zbek tili, adabiyoti va folklori instituti. 
[e-mail]
  

---

284 
Savol-javob tipidagi dialogik birliklar xususida soʻz ochishdan oldin, lingvistik 
pragmatika mavzusiga e’tibor qaratsak. Oʻzbek tilshunosligida dastlab bu sohadagi nazariy 
ishlarning paydo boʻlishi A.Nurmonov va N.Mahmudov nomlari bilan bogʻliq. Mualliflarning 
mazmuniy sintaksisga bagʻishlangan ishlarida “tashqi signallar” nomi bilan yashirin ma’noga 
ishora qiluvchi yordamchi soʻzlar haqida ma’lumotlar berilganligi koʻpchilik tilshunoslarga
ma’lum. [Nurmonov,1992: 115]. Tilshunoslikning pragmatika sohasiga e’tibor ortishi bilan bir 
qator tilshunoslar, jumladan, U.Rahimov, M.Hakimov, D.Lutfullayeva, A.Pardayev kabilarning 
ilmiy ishlarida shu sohaning yashirin ma’no – pressupozitsiya, tagma’no va tagbilim 
masalalariga bir necha bor e’tibor qaratilganini guvohi boʻlamiz. [Rahimov,2005:29-33; 
Hakimov, 2005: 54-57; Lutfullaeva, 2001: 42-45; Pardaev, 2012: 12-16]. Mazkur olimlarning 
ishlarida koʻmakchi, bogʻlovchi, yuklamalar pressupozitsiyasi va ushbu yordamchi soʻzli 
sintaktik qoliplar hamda istak va soʻroq ifodalovchi sintaktik qoliplar pressupozitsiyasi haqida 
fikr yuritiladi. Shu bilan birga mantiqiy(logik) pressupozitsiya haqida ham toʻxtalib oʻtiladi. 
D.Lutfullayevaning soʻroqni ifodalovchi sintaktik qoliplarlari tarkibida 
nahotki.., 
qanday.., qayoqda.., qachon.., qani.., qanaqa.., qaerdan.., nimasi.., kimda…
kabi soʻroq 
olmoshlari bilan boshlanuvchi sintaktik qoliplar mavjud. Oʻzbek tilshunosligida aynan