Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Pre-reading – asarni o‘qishgacha bo‘lgan jarayon, ya’ni bunda o‘quvchi 

yoki talaba asar muallifi haqida yoki asarning qisqacha mavzusi haqida o‘qigan, 

eshitgan bo‘ladi. G‘arbda bunga juda katta ahamiyat beriladi. Agaro‘quvchining 

ilmiy salohiyati, qiziqishi yuqori bo‘lsa ilmiy maqolalar, dissertatsiyalar bilan 

tanishgan  bo‘lishi  ham  mumkin.  To‘g‘risi,  bu  hali  o‘zimizda  unchalik 

qo‘llanmagan usul. Maktabda ham, kollej yoki litseyda ham foydalanilmagan. 

Bizning  metodikamizda  o‘qishdan  oldin  (pre-readingga  o‘xshash) 

jarayonidagi savol-topshiriqlar bor. Biz oliy o‘quv yurtiga o‘qishga kirib hamda 

metodika  darsida  buni  o‘rgandik.  Ta’lim  jarayonida  boshqa  mamlakatlar 

foydalanayotgan usullardan foydalanish o‘zbek o‘quvchilariga nechog‘li foyda 

berishini  sinab  ko‘ramiz.  Ishonamanki,  bu  o‘z  samarasini  beradi.  Kelgusi 

faoliyatimizda foydalansak bemalol bo‘ladi. Pre-readingni o‘quvchi, talabalarga 

foydasi shundaki, bu o‘quvchida o‘ziga bo‘lgan ishonchni his qildiradi, chunki 

ular  oldindan  qanchadir  bilimga  ega  bo‘ladi.  Asarni  o‘qishgacha  bo‘lgan 

jarayonda ma’lumotlar bilan tanishish samarali natija beradi. Bunda ko‘proq 

muallif  haqida,  ijodkor  yashagan  davr,  muhit  va  o‘sha  ijodkor  asosan  qaysi 

usulda ijod qiladi, bu asar bilan nima demoqchi shu taraflariga e’tibor berib 

ishlansa, savol va topshiriqlar berilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. Shular orqali 

asarning tushunilishiga zamin yaratiladi. 

Keling,  Behbudiyning  “Padarkush”  dramasiga  pre-reading,  while-

reading va post-reading bo‘yicha savol va topshiriq ishlab chiqib, o‘quvchiga 

---

 

809 

qanchalik tushunarli va asarning o‘qitilishi qanchalik samarali bo‘lishini sinab 

ko‘ramiz.