Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Koʻruvdim oʻrdangni, 

Tagi teshik toʻrvangni. 

 Ayrim insonlar borki kamtarlikdan yiroqda boʻlishadi. Oʻzgalar oldida 

oʻzlarini  koʻz-koʻz  qilish  uchun  hattoki  yolg‘on  gaplardan  ham  toymaydilar. 

Aslida esa ularning kim ekanligini koʻpchilik yaxshi bilishadi. Maqoldan ham 

shu ma'no anglashiladi.  

Koʻrmagan yerga borsam, 

Maqtana-maqtana oʻlsam. 

 Maqoldan koʻrinib turibdiki, maqtanchoqlik haqida gap ketyapti. Ayrim 

insonlar davralarda maqtanishni yaxshi koʻrishadi. Maqtanchoqlik eng yomon 

illatlardan  biridir.  Bunday  odam  koʻpincha  oʻz  afzalliklarini  oʻylaydi. 

Maqtanchoq odam barchaga kulgi boʻlib, shuhratparastlikning quliga aylanib 

---

 

427 

qoladi. Kishi bu paytda misqollab yiqqan obroʻsiga putur yetkazadi. Oʻzgalar 

oldida  qadrsizlanib  qoladi.  Aqli  noqis  insongina  maqtanishdan  tiyilmaydi. 

Zaruratsiz  boʻlar boʻlmas  gaplarni  gapiraveradi.  Biz  aslida  qanday  boʻlsak 

shunday  koʻrinishimiz,  boshqacha  boʻlishga  harakat  qilmasligimiz  lozim.. 

Xalqimiz shu mazmundan kelib chiqib ham ushbu maqoldan foydalanadi.  

  

 

 

 Qoʻya-qoʻya qoʻy ortar, 

  

 

 

 Toya-toya toy ortar.  

 Maqolda  koʻp  narsalarni  bekorchi  ishlarga  sarflamasdan  yig‘ib,  tejab 

sarflash haqida gap boryapti. Oila boshlig‘i ishlab topayotgan mablag‘ni tejab 

ishlatish, ayniqsa ayollarning asosiy vazifalaridan biridir. Bu “Toma-toma koʻl 

boʻlur” maqoliga ham toʻg‘ri keladi. 

Xomsan pisharsan, 

Bu damlardan tusharsan.

 

 Maqolda  aytilyaptiki,  inson  bu  dunyodagi  mansabiga,  mol-davlatiga 

ishonib, oʻzini, oʻzligini unutib qoʻymasligi kerak. Chunki hayot har doim ham 

bir  tekis  ketavermaydi.  Kishi  egallab  turgan  mavqeyiga  ishonib  boshqalarni 

mensimasligi,  diliga  ozor  berishi,  ulardan  oʻzini  baland  tutishi  bu  –  kibr va 

nafsga  berilishdir.  Maqolda  ham  hali  bu  damlar  oʻtkinchi,  hayotda  hamma 

narsa boʻlishi mumkin degan ma'no anglashiladi. 

  

 

 

Odam-odamdan nesi kam, 

  

 

 

Yetti qavat toʻni kam. 

 Inson  zoti  yaralibdiki,  ularning  barchasi  bir  xil  hayot  kechiradi. 

Tug‘iladi,  hayotiy  ehtiyojlari  uchun  harakat  qiladi  va  yakunida  vafot  etadi. 

Lekin ayrim kishilar borki insonlarni ma'lum tabaqalarga ajratadi. Bu mutlaqo 

notoʻg‘ri. Alloh barchamizni bir xil, teng qilib yaratgan. Insonlarning boy yoki 

kambag‘alligiga,  kiyib  yurgan  kiyimlariga  emas,  balki  qalb  goʻzalligiga, 

qilayotgan amallariga qarab baho beraylik. Barchaga birdek yaxshi muomala 

qilaylik. Zero, “Yaxshi soʻz jon ozig‘i”, deb bejizga aytishmagan. Ushbu maqolda 

shu kabi ma'nolar ifodalangan.  

 Charchab minsa, choʻloq eshak ot boʻlar, 

---

 

428 

 Och qolib yesa, zog‘oralar qand boʻlar.

 

 Maqolda aytmoqchi boʻlgan mazmun juda yaxshi ifodalangan. Charchab 

turganingizda  choʻloq  eshak  ham  koʻzingizga  ot  boʻlib koʻrinishi,  och  qolib 

yeganingizda esa hattoki zog‘ora non ham qand kabi boʻlishi aytilyapti. “Ochga 

qozon  ochtirma,  yalang‘ochga  koʻylak  bichtirma”  maqoli  ham  biroz  shunga 

oʻxshab ketadi.